De Feyenoord-defensie, waar onverzettelijkheid weer heilig is

De basis voor de succesdefensie van Feyenoord werd in de zomer van 2015 al gelegd, misschien nog wel zonder dat velen het doorhadden. Dirk Kuijt keerde die zomer als verloren zoon terug in De Kuip, Michiel Kramer werd als nieuwe spits aangetrokken en met Marko Vejinovic dacht Feyenoord een nieuwe spelmaker te hebben gevonden. En dan waren daar Eric Botteghin en Jan-Arie van der Heijden. Beiden waren al 27 jaar oud, kwamen van subtoppers en gingen voor hun waarschijnlijk laatste kans in de top.

De weg die de twee centrumverdedigers aflegden, geeft het succes van nu alleen maar meer glans. Tel daarbij op het aandeel van Brad Jones, die dit jaar op 35-jarige leeftijd voor het eerst in zijn carrière een seizoenlang eerste keeper is. Het is een bijna on-Nederlands blok door de gemiddelde leeftijd van ruim 31 jaar. Ervarenheid en onverzettelijkheid zijn de toverwoorden bij een van de minst gepasseerde defensies in de zo jeugdige Eredivisie. Samen geven de drie de ploeg rust en regelmaat. Juist daar ontbrak het vorig seizoen aan. Toen speelde Feyenoord in de eerste seizoenshelft nog mee om de titel, maar zakte het elftal rond de winterstop als een kaartenhuis in elkaar. Negen keer op rij won Feyenoord niet in de Eredivisie. Met de titel van nu is de verwerking van dat trauma afgerond.

Het samenstellen van de huidige defensie was voor Giovanni van Bronckhorst allerminst een simpele optelsom. Integendeel, de tegenslagen stapelden zich op nog voordat het seizoen begonnen was. Begin juli scheurde Kenneth Vermeer zijn achillespees af, waarna Feyenoord Jones haalde. De beoogde eerste doelman keerde in februari pas terug in de wedstrijdselectie en moest plaatsnemen achter de uitstekend functionerende Australiër. En dan was er de slepende voetblessure van Sven van Beek, die voor de seizoenstart al afhaakte en bijna een seizoen later nog altijd smacht naar zijn rentree. De misère leek compleet toen Terence Kongolo begin augustus uitviel in de thuiswedstrijd tegen Excelsior. Juist op dat moment heeft Van Bronckhorst achteraf gezien direct de juiste keuze gemaakt. Van der Heijden viel in en is tot op de dag van vandaag basisspeler. Natuurlijk met Botteghin aan zijn zijde.

No-nonsense
Bij de club waar onverzettelijkheid in de cultuur verankerd zit, is de robuuste Braziliaan in de schaduw van Dirk Kuijt de belichaming geworden van die basisvoorwaarde. Een duel winnen komt ten alle tijden op één, de manier waarop is niet meer dan bijzaak. Vraag Botteghin niet continu in te dribbelen of splijtende passes te geven. Geef hem een spits om zich om te bekommeren en hij is goud waard. Niet voor niets benoemde de mandekker eerder dit seizoen in een interview met VI Giorgio Chiellini tot zijn favoriete verdediger: 'De manier waarop Chiellini verdedigt, positie kiest, maar vooral de verbetenheid waarmee hij zijn duels aangaat, de passie waarmee hij dat doet. Ja, dan geniet ik. Dat is voor mij voetbal. Alles doen om te winnen. Alles geven.'

Met zijn 1 meter 93 heerst Botteghin in het luchtruim. Geen verdediger in de Eredivisie ging dit seizoen zoveel kopduels aan als de Feyenoorder. Niemand van zijn collega-verdedigers veroverde bovendien zoveel ballen en had dusdanig veel intercepties. Het mag duidelijk zijn: Botteghin neemt het voortouw bij Feyenoord-defensie.

Statistieken tot en met speelronde 33

Jan-Scharie
Pak 'm beet tien jaar geleden had het contrast tussen het spel van Botteghin en Van der Heijden niet groter kunnen zijn. Als Ajax-talent maakte laatstgenoemde op De Toekomst naam als de sierlijke linkpoot, in de rol van spelmaker op het middenveld of voetballende verdediger. Bij het Vitesse van Peter Bosz verzorgde Jan-Arie van der Heijden de opbouw. Een voetballende oplossing leek heilig bij de voormalige Ajacied, met ook de nodige fouten als gevolg. Als verdediger is Van der Heijden in De Kuip zakelijker geworden.

De periode van veel steekpasses en kap- en draaiwerk is verleden tijd. Van der Heijden heeft zich vol overgave op het ambacht verdedigen gestort en geniet tegenwoordig zelfs van het vuile werk. Daarmee past hij in de Rotterdamse Bermudadriehoek, waar je als spits zijnde weet dat je het zwaar krijgt. Van der Heijden vertelde eerder dit seizoen al over het vertrouwen dat hij voelt in het gezelschap van Jones en Botteghin. 'Er staat ook wat bij ons in het centrum achterin. Jones is boven de negentig kilo, Eric daar misschien net onder en ik 84. Ik heb tegenwoordig echt zoiets van: Kom maar op. Eens zien wie er het best in kan kleunen. Ik kan wel allerlei stoere taal uitslaan, maar voorheen was ik vooral bezig met balbezit.'

Zo nu en dan is er nog een creatieve ingeving, zoals in de uitwedstrijd tegen AZ. Van der Heijden dribbelde naar voren en rondde eenmaal in het strafschopgebied af. Met knipgebaren vermaakte de Feyenoorder het uitvak. De door Het Legioen opgelegde bijnaam Jan-Scharie is een knipoog naar zijn favoriete passeerbeweging, die tegelijkertijd ook een van de weinige overblijfselen is van het creatieve spel.

Vleugels
De zekerheden die Feyenoord in het centrum had, waren er op de flanken met name door blessures minder. In De Klassieker in Amsterdam ging het mis voor Karsdorp, die nog wel terugvocht na zijn knieblessure en het kampioenschap van de voorste rij meemaakte door de laatste twee wedstrijden nog in actie te komen. Bij afwezigheid van de eerste keus liet Bart Nieuwkoop de laatste weken zien klaar te zijn voor het grote werk. In de schaduw van Karsdorp heeft hij zich in aanloop naar een misschien wel drukke transferzomer al opgesteld als potentiële vervanger.

Wie Feyenoord de laatste maanden zag spelen, zou bijna vergeten zijn dat het Lucas Woudenberg was die als linksback in bij de eerste wedstrijden van het seizoen nog het vertrouwen kreeg. De Witte Keniaan was vervolgens het grote slachtoffer van de verschuivingen achterin, waarbij Kongolo uitkwam als linksback. Woudenberg zakte weg in de rangorde, tot achter Miquel Nelom. Laatstgenoemde werd door Van Bronckhorst naar voren geschoven op de momenten dat Kongolo wegviel door blessureleed.

Terwijl Botteghin en Van der Heijden de backs zagen wisselen gedurende het seizoen, vormden zij samen de constante factor. Met altijd de hulp van Jones, die Vermeer veroordeelde tot een plaats in de wachtkamer. In aanloop naar volgend seizoen zal er opnieuw gestreden worden om de plekken in de defensie. Zo is Sven van Beek op de weg terug na blessureleed. Voor Botteghin en Van der Heijden zijn het zorgen voor later. Twee jaar geleden stapten ze nog in de schaduw van spelers met een grotere staat van dienst binnen, nu staan ze als kampioenen in het middelpunt. Allebei hebben ze de misschien wel laatste kans in de top gegrepen.

• Meer over

• B. Jones
• Eric Botteghin
• J. van der Heijden
• Feyenoord
• Eredivisie 2016/2017