De kampioen is niet meer dan een afgeleide van Will Grigg

Zondag 10 juli
Dit EK was wekenlang het toernooi van Will Grigg. En misschien is het dat nog wel. Will Grigg is de anti-held die alleen daardoor een held werd.

Will Grigg kan blijkbaar zo slecht voetballen dat hij in vier EK-wedstrijden zelfs bij Noord-Ierland nog geen minuut mocht meedoen. Hij is de spits die geen enkele verdediger bang maakte. Als het voetbal gespeeld werd, moest hij verplicht toekijken. De reden dat Grigg toch door tout l'Europe werd toegezongen, was omdat een onverlaat een zeurderig na-na-na-deuntje over hem online had gezet.

De Europees kampioen die we vanavond krijgen is niet veel meer dan een afgeleide van Will Grigg. Als de voorbije weken het voetbal gespeeld werd, keken ook de finalisten Frankrijk en Portugal rustig toe. Al deden zij dat vrijwillig, dat wel.

Zo bereikten de Portugezen de halve finale zonder ook maar één enkele overwinning in de reguliere speeltijd. En de Fransen hadden in de eerste helft tegen Duitsland waarin ze bijkans tureluur werden getikt, slechts 35 procent balbezit. Het leverde precies twee kansen op, waaronder de benutte strafschop van Antoine Griezmann.

De stranden in de Caraïben en de shopping malls in Dubai zijn inmiddels vergeven van de voetballers die in de voorbije weken vol overgave het spel speelden. De internationals van Duitsland, Spanje, Kroatië, Italië en misschien ook wel die van Polen; ze mogen claimen dat ze leuker, aanvallender en oorspronkelijker voetbalden dan de Fransen en de Portugezen. Ze speelden óók het spel zoals voetbal ooit bedoeld was: ter vermaak. Alleen: nu het moment suprême daar is, zijn ze op vakantie.

Aan de winnende hand zijn de tegenhouders. De ploegen die vooral een tactisch status quo nastreven en van daaruit met een snelle counter of een goddelijke bevlieging het geluk aan hun zijde proberen te krijgen. Goed staan is in het moderne voetbal een vaker gehoord credo dan goed voetballen.

De voortekenen voor de finale van vanavond zijn niet veel anders. Het gaat Frankrijk en Portugal in eerste instantie om tegenhouden, niet om het spelen van het schone spel. 'Finales speel je niet, finales win je', zo sprak Frankrijks vedette Paul Pogba in de aanloop. En de uitspraak die Fernando Santos, de coach van Portugal, in de afgelopen dagen deed, was al even veelzeggend. 'Mooi zijn, doen we wel thuis, in Portugal.'

Meer dan ooit is mijn hoop daarom gevestigd op de mannen uit Madrid. Antoine Griezmann, de dribbelende uk van Atlético, en Cristiano Ronaldo, de superster van Real Madrid. Tenslotte hebben zij het gen van de avonturier. Bal aan de voet en gáán. Tenslotte willen zij diep van binnen het spel ook spélen.

Laat één van hen vanavond daarom on fire zijn. Of voor mijn part allebei. Zodat dit EK, al is het dan vlak voor het sluiten van de markt, in ieder geval nog een echte held als held krijgt.

Woensdag 6 juli: Clash der koningskinderen vol tegenstellingen
Wales - België was afgelopen vrijdag het duel der dribbelaars. Gareth Bale versus Eden Hazard, bal aan de voet en gáán. Portugal - Wales in de halve finale van het EK wordt vanavond het gevecht der giganten. Cristiano Ronaldo versus Gareth Bale, wederom bal aan de voet en gáán. In het dagelijks leven zijn ze ploeggenoten bij Real Madrid, vandaag zijn ze vijanden in Lyon.

De clash der koningskinderen is er één vol tegenstellingen. Gareth Bale (26) is de vedette van het sympathieke Wales, dat dit EK een aanstekelijke energie en passie uitstraalt en gaandeweg het toernooi steeds beter is gaan voetballen. Cristiano Ronaldo (31) is de superman van het moeilijk te plaatsen Portugal dat respect verdient omdat het als klein land wederom de halve finale van het EK heeft bereikt, maar tegelijk afschuw oproept door de nihilistische manier waarop dat gebeurt. Geen van de voorgaande vijf wedstrijden kon Portugal in de reguliere speeltijd winnen, in totaal stond de ploeg dit toernooi slechts negentien minuten op voorsprong.

De kleedkamer van Real Madrid is zo'n beetje het enige dat Bale en Ronaldo delen, want hun persoonlijkheden zijn totaal verschillend. Bale maakt zich bij Wales ondergeschikt aan het algemene belang. Hij doet gepassioneerd mee in de defensieve arbeid, gaat vol overgave lange sprints aan om elders op het veld ruimte voor medespelers te scheppen en zendt voortdurend positieve signalen uit naar zijn ploeggenoten. Ronaldo is van mening dat zíjn belang hetzelfde is als het algemene belang.  Hij wacht op die ene diepe bal of die ene vrije trap om beslissend te kunnen zijn en zendt tussendoor vooral afkeuring naar de rest van het elftal als die hem weer eens niet heeft begrepen.

Bale is aanraakbaar, als hij na een wedstrijd nog op het veld dochtertje Alba op de arm neemt. Een mens van vlees en bloed, die anderen laat meedelen in zijn geluk. Ronaldo is afstotelijk als hij een microfoon van een verslaggever in het water gooit of op het veld weer eens een feestje van hem alleen viert. Een mens van rollende spieren en botox in het ascetische gezicht, een echte Galáctico, dus.

Bale en Ronaldo; beiden zijn ze de grootste representant van een kleine voetbalnatie. Beiden kunnen ze hun land naar een historische finaleplaats loodsen. Bale was dit EK goed voor drie goals en één assist, Ronaldo staat op twee doelpunten en één assist. Vanavond wordt duidelijk wie van de koningskinderen het beste toernooi speelt.

Maandag 4 juli: 'De onhandige uitbarsting van een analyticus'
Duitsland had net voor de zesde opeenvolgende keer de halve finale van een EK of WK gehaald. Duitsland had zojuist Angstgegner Italië verslagen, eindelijk, na vier eerdere nederlagen op een groot toernooi. Duitsland was nog aan het bijkomen van een zinderende strafschoppenreeks en maakte zich op voor een wilde nacht vol zang en dans.

En toen begon tv-expert Mehmet Scholl op de nationale televisie met zijn analyse. De oud-international ging los. Scholl vond het maar belachelijk dat de Duitse bondscoach Joachim Löw vanwege de tegenstander met drie verdedigers was gaan spelen. De invloed van chef-scout Urs Siegenthaler was ook belachelijk. Het feit dat een wereldkampioen als Duitsland niet uitging van de eigen kracht, was sowieso belachelijk. En eigenlijk was die hele zaterdagavond, ook al omdat Duitsland het onnodig had laten aankomen op die rare strafschoppenserie, een belachelijke avond geweest.

Vond Scholl.

Het gevolg: beroering alom. Joachim Löw reageerde verdrietig, teammanager Oliver Bierhoff reageerde teleurgesteld, Duitsland reageerde boos en de nationale media waren tot diep in de maandag aan het discussiëren over de aanval van Scholl en hoe onterecht die wel niet was.

Natuurlijk moet een analyticus kritisch blijven kijken, ook na een overwinning. Daar wordt-ie tenslotte voor betaald. Maar daarin zit 'm nu net de crux. Juist over dat betalen van Mehmet Scholl was in de dagen voorafgaand aan Duitsland - Italië een heftige discussie ontstaan.

Een Duitse media-expert had namelijk onthuld dat Scholl voor elk optreden bij de publieke zender ARD 50.000 euro krijgt, ofwel een gage van 1,6 miljoen euro per jaar. En Oliver Kahn, de voetbalexpert van die andere publieke zender ZDF, toucheert ongeveer hetzelfde. Weliswaar werd de hoogte van die duizelingwekkende bedragen door de ARD en de ZDF ontkend, maar er werd niet bij verteld hoe hoog het honorarium van Scholl en Kahn dan wel is. En omdat de voetbalexperts indirect worden betaald uit publiek belastinggeld, bleef het debat in Duitsland onverminderd doorgaan.

Daarom was Scholls uitbarsting na Duitsland - Italië niet zo handig. Dit was zo'n avond waarop het volk hunkert naar champagne en bier en vooral niet zit te wachten op azijn. Zeker niet van iemand die zelf onderwerp is van een discussie over geld. Een slimme analyticus weet ook wanneer hij iets niet moet zeggen.

Woensdag 29 juni: 'Andere Finale staat bol van de interessante twisten'
De Italiaanse sportkrant La Gazzetta dello Sport heeft het over De Andere Finale. Het Duitse voetbalblad Kicker spreekt van De Eeuwige Klassieker. Grote woorden over een grote wedstrijd.  Duitsland - Italië wordt zaterdag in Bordeaux een kraker waar de hele voetbalwereld naar uitkijkt. Twee ploegen die beide vier keer de beste van de wereld waren tegenover elkaar in de kwartfinale van het EK;  veel enerverender heeft topsport niet te bieden.

Het grappige is dat de voetballers van Duitsland en Italië zelf allesbehalve uitkijken naar het onderlinge treffen. Giuseppe Bergomi, 81-voudig international van Italië, wereldkampioen in 1982 en in Frankrijk aanwezig als tv-expert voor Sky, roemt de overgave en de teamgeest waarmee Italië tijdens dit EK optreedt. Maar hij verwoordt ook kernachtig de Italiaanse angst voor de Duitsers. 'Joachim Löw heeft laten zien dat hij begrijpt hoe je Italië moet bestrijden', aldus Bergomi. 'In de vriendschappelijke wedstrijd in maart liet hij Duitsland in dezelfde 3-5-2-formatie spelen als Italië.  Als twee teams tactisch in evenwicht zijn, wint de ploeg met de betere individuele kwaliteit. In maart won Duitsland met 4-1.'

Desondanks hebben de Duitsers op hun beurt weinig trek in de Squadra Azzurri. Die is namelijk op zijn best als ze met de rug tegen de muur staat. Duitsland wil een hoog ritme in zijn combinatiespel brengen om de tegenstander onder druk te zetten, maar de Italianen zijn de maestro's van de ontregeling. Niet voor niets leiden ze het gele kaartenklassement (dertien) en behoren ze met 62 overtredingen tot de ruigste ploegen van het toernooi.

Bovendien: op het WK van 2006 in eigen land en het EK van 2012 werd Duitsland al eerder uitgeschakeld door Italië. Vooral Löw bewaart aan die laatste wedstrijd in de halve finale slechte herinneringen. Na de 2-1 nederlaag werd de Duitse bondscoach in eigen land zwaar bekritiseerd vanwege tactisch falen. Hij had de spitsen Miroslav Klose en Thomas Müller op de bank laten beginnen en Toni Kroos opgeofferd om Andrea Pirlo aan banden te leggen. Löw kreeg vooral het verwijt zijn ploeg aangepast te hebben aan de opponent en niet uit te gaan van de eigen kracht.

Vier jaar later zal de eeuwige klassieker andermaal bol staan van de interessante twisten. Neuer versus Buffon, de geweldenaren in het doel. Khedira van Juventus tegen De Rossi van AS Roma. De mooie Pellè tegen de mooie Boateng. De ervaren wereldkampioen Löw tegen de geslepen tacticus Conte. 'Deze Italiaanse ploeg is verder dan die van 2012', zei Löw gisteren op een persconferentie.  'Onder Conte heeft het elftal geleerd niet meer alleen op zijn defensie te leunen maar ook vooruit te voetballen.' Conte op zijn beurt manoeuvreerde de Italianen in de underdogrol. 'Jullie zijn toch hopelijk niet vergeten dat we in maart nog met 4-1 hebben verloren? We hebben een titanische prestatie nodig om dit keer te winnen.'

Grote woorden, grote namen, grote wedstrijd. Laat maar komen, die andere finale.

Vrijdag 24 juni: 'Fracas voor Beau Jeu, de terechte wissel'
Dat we ieder toernooi getrakteerd worden op een nieuwe bal en dus nieuw gezwabber en onvoorspelbaar gestuit; à la. Maar nu neemt de marketingmachine van de UEFA een wel heel hoge vlucht. Nog tijdens het toernooi wordt de bal vervangen, par blue, we krijgen een nieuwe bal!

Speciaal voor de knock-outfase van EURO 2016 heeft de ballenboer van de UEFA een nieuw speeltuig ontworpen, zo blijkt. De nieuwe bal heeft dezelfde ideale rondingen 90-60-90, maar onderscheidt zich door andere kleurstellingen en een nieuwe naam. Fracas heet het ding, hetgeen in het Frans zoveel betekent als Knal. Tumult. Opschudding.

Het zijn elementen die het voetbaltoernooi in Frankrijk wel kan gebruiken. De bal van de eerste ronde wordt terecht gewisseld. Beau Jeu heette-ie, maar de belofte van het schone spel werd in de beginfase van EURO 2016 nauwelijks ingelost. Er werden ons 36 wedstrijden voorgeschoteld, gespeeld door vooral verdedigend ingestelde ploegen met veelal armzalig getik. De eerste ronde leverde gemiddeld 1,91 doelpunt per wedstrijd op, waarmee dit EK vooralsnog een van de meest impotente aller tijden is.

Op de tiende dag van het toernooi gaf Beau Jeu zelf al aan dat-ie er eigenlijk genoeg van had. Zwitserland-Frankrijk was en bleef een wedstrijd zonder goals en na opnieuw een mislukte trap van een Zwitser, werd alle lucht uit hem geperst. Lek bleef-ie liggen en het was duidelijk: deze bal is aan een wissel toe.

Die wordt nu doorgevoerd. We krijgen de Fracas en het woord is nu aan Ronaldo, Morata, Pellè, Müller, Modric en al die anderen. De knock-outfase is aangebroken, het is do or die, EURO 2016 kan eindelijk losbarsten. Knallen met dat ding.

Zondag 19 juni: Rijk worden met het bronwater uit Évian-les-Bains
Ik had vanochtend last van mijn rug, een likdoorn tintelde en er zat een suis in mijn oor. Ten einde raad besloot ik maar eens bronwater van Évian te drinken, want daaraan wordt al honderden jaren een helende werking toegeschreven. En het moet gezegd: mijn dorst verdween terstond.

De sage van het medicinale water van Évian-les-Bains gaat terug tot 1789 toen de Markies van Lessert tijdens wandelingen regelmatig water dronk dat opwelde uit een bron op het land van landheer Cachat. Na verloop van tijd verdwenen de nier- en leverklachten van de Markies, de lokale doktoren gingen het bronwater voorschrijven als geneesmiddel en Cachat besloot het water uit zijn bron te gaan verkopen.

Sindsdien heeft het water Évian-les-Bains een enorme lift gegeven. Er kwamen thermische baden en voor de mensen die daardoor werden gelokt,  werden hotels, een theater en een casino gebouwd. Aan de boorden van het Meer van Genève ontwikkelde zich een soort glamourland waar Hollywoord-sterren als Greta Garbo en Errol Flynn cocktails dronken met de Sjah van Perzië. Zij logeerden in het prestigieuze hotel Royal, dat in 1909 speciaal voor de Engelse koning Edward VII werd gebouwd.

Nog steeds komen elke dag toeristen en inwoners naar de bron in Évian-les-Bains om lege flessen te vullen. Uit een messingkraantje boven een roodbruin stenen bassin stroomt het water dat een temperatuur heeft van precies 11,6 graden. In totaal wordt er dagelijks zo'n zes miljoen liter water uit de bronnen rond Évian-les-Bains gewonnen en gebotteld.

Dat laatste gebeurt tegenwoordig door het Danone-concern, dat het eenvoudige watertje van weleer heeft laten uitgroeien tot een luxe merk. Er worden regelmatig flessen ontworpen door designers als Issey Miyake, Diana von Fürstenberg, Kenzi en Alexander Wang; onder de vlag van Évian wordt tevens een lijn organische huidproducten gevoerd en de met vele sterren opgetuigde hotels Royal en Ermitage zijn eigendom van Danone en helpen mee het sprookje van het helende water uit Évian in stand te houden.

Hotel Ermitage is tijdens het EK in Frankrijk ook het basiskamp van de voetballers uit Duitsland en uitgerekend daar is grote opschudding ontstaan over het bronwater uit Évian-les-Bains. Danone heeft een nieuwe, kleinere fles geïntroduceerd die echter wel twintig cent duurder wordt. De prijsstijging van maar liefst vijftig procent heeft al tot grote verontwaardiging en protest van de Duitse consumentenbond geleid.

Volgens Danone wordt het Évian-water vooral duurder om het onderscheidender te maken als een premium-merk. Als het niet met de smaak kan, dan maar met de prijs, zo lijkt het idee. Thuis in de ouderlijke woning hingen vroeger stickers bij het ligbad. 'Wees wijs met water', stond erop. In Évian-les-Bains is dat adagium al lang geleden verbasterd tot 'Word rijk met water'.

Woensdag 15 juni: De strijd van Duitsland tegen het duistere déjà-vu
In Stade de France in Saint-Denis strijden Duitsland en Polen morgenavond om de eerste plaats in groep C. Voor de Duitsers wordt het bovendien een strijd tegen het duistere déjà-vu. Voor het eerst sinds de terreurnacht van 13 november keren ze terug in het stadion dat onderdeel was van een reeks aanslagen.

Toen werd in de voorstad van Parijs de oefenwedstrijd Frankrijk-Duitsland (2-0) gespeeld. Het duel was aanbeland in de zeventiende minuut toen Manuel Colaco Dias bij poort D van Stade de France om het leven kwam. De 63-jarige buschauffeur had de verschrikkelijke pech dat een zelfmoordterrorist zich in zijn nabijheid opblies.

De toeschouwers in het stadion en thuis voor de buis schreven de knal toe aan vuurwerk. Het bleek echter het begin van een serie bloedige aanslagen die in Parijse bars en theater Bataclan in totaal 129 levens kostte en meer dan 350 gewonden veroorzaakte. Rond het Stade de France bliezen zich die avond nog eens twee terroristen op. Het was aan oplettende veiligheidsbeambten te danken dat ze de tribunes van Stade de France niet hadden bereikt. Daar zaten tachtigduizend mensen. Volstrekt onschuldige mensen.

Duizenden van hen durfden na afloop van de wedstrijd het stadion niet te verlaten en vluchtten naar het veld, verward en verweesd. De Duitse selectie schuilde urenlang in de kleedkamer, omdat dat als de meest veilige plaats werd beschouwd in de chaos die Parijs inmiddels in zijn greep had. De metropool van het licht was getransformeerd tot een duistere stad.

Het EK als ultieme feest waarop de Fransen zich sinds de toewijzing in 2010 verheugden - en met hen Duitsers, Belgen, Nederlanders en andere voetballiefhebbers - is al lang niet meer. De roes verdween nog voor-ie ontstond. Er zijn teveel verschrikkelijke herinneringen en bloederige beelden. Er is teveel angst. Toen de Franse nationale ploeg in maart voor het eerst na de aanslagen terugkeerde in het Stade de France lagen er scherpschutters op de daken. Maandag, voor aanvang van Ierland-Zweden, werd het stadion ontruimd. Er was een verdacht pakketje gevonden.

Veel supporters die in november in Stade de France angstige uren beleefden, bezwoeren na afloop nooit meer een voet in een stadion te zetten. Die keuze hebben professionele voetballers niet. Zeven maanden na de avond van de onmenselijkheid keren de spelers van Duitsland terug in Saint-Denis. Helemaal vrij van complexen zijn ze nog niet, zo bleek de afgelopen dagen in het basiskamp in Évian-les-Bains.

'Je probeert het te verdringen, maar ergens blijven de herinneringen in je achterhoofd zitten', aldus doelman Manuel Neuer. Verdediger Jérôme Boateng heeft zelfs besloten dit EK geen familie- en gezinsleden voor de wedstrijden uit te nodigen. 'De gebeurtenissen op 13 november zijn de ergste ervaring die ik in mijn carrière heb opgedaan. Ik wil me tijdens dit EK op het voetbal concentreren en me niet ook nog zorgen moeten maken omdat mijn kinderen in het stadion zijn. Ik vind het risico gewoon te groot.'

Zaterdag 11 juni: bijzondere toeschouwer in Lille
Bij de wedstrijd Duitsland-Oekraïne is zondag een bijzondere toeschouwer aanwezig. De voormalige politieagent Daniel Nivel heeft de uitnodiging van de Duitse voetbalbond geaccepteerd om 's avonds plaats te nemen op de eretribune van het Grand Stade Lille Mètropole. Tenminste, als zijn gezondheid het toestaat.

Want die laat ernstig te wensen over sinds Nivel bij het WK van 1998 in Lens door een horde Duitse hooligans in elkaar werd geslagen en levensgevaarlijk werd gewond. De agent liep onder meer een schedelbreuk op en lag liefst zes weken in coma.

Vier van de aanvallers kregen later gevangenisstraffen van drieënhalf tot tien jaar, Nivel werd veroordeeld tot levenslange fysieke en mentale beperking. De tegenwoordig 61-jarige Nivel is aan één oog blind en amper in staat zich goed uit te drukken. Met zijn vrouw leeft de vader van twee kinderen een teruggetrokken leven in Arras, zo’n vijftig kilometer zuidelijk van Lille.

Toen bleek dat Duitsland zijn eerste EK-wedstrijd in Nivels leefomgeving speelt, ontstond het idee om de gewezen agent uit te nodigen. In oktober 2000 richtte de Duitse voetbalbond al een stichting op van waaruit Nivel wordt ondersteund en aanpassingen aan zijn woning werden gefinancierd. Achttien jaar na  de gruwel van Lens mag hij nu vanaf een VIP-stoeltje kijken naar Duitsland-Oekraïne. Met slechts één oog, dat wel.

'Onze uitnodiging is een klein gebaar', aldus Reinhard Grindel, voorzitter van de DFB, 'maar ook een sterk signaal van goede wil. Wij hopen dat Daniel Nivel in staat is om onze gast te zijn.' In deze tijden is een klein beetje verbroedering tenslotte ook al mooi.

Woensdag 8 juni: Évian-les-Bains ademt nu alles behalve rock and roll
Toen Bastian Schweinsteiger vanmorgen in Évian-les-Bains verwachtingsvol de deuren van zijn balkon open gooide, staarde hij in het grijze niets. De aanblik van Lausanne, aan de Zwitserse zijde van Lac Leman, was weggetoverd. Over het meer kwamen de donkere wolken in golven op de aanvoerder van Duitsland af.

Zo moet het er destijds ook in de droom van Roger Glover aan toe zijn gegaan. Met de rest van de Britse hardrockband Deep Purple was de bassist in 1971 te gast bij een concert van Frank Zappa in het casino van het nabij gelegen Montreux. Tijdens het optreden schoot een enthousiaste fan een lichtkogel af, het theater brandde volledig af en de zwarte rook was in kilometers rondom het meer te zien.

Een paar dagen na de brand werd Glover badend in het zweet wakker en zat de tekst Smoke on the Water vast in zijn hoofd gebeiteld. De muzikant sloeg aan het schrijven en weinig later was een rockklassieker geboren, die in 1972 en 1973 vaker op de Amerikaanse radio was te horen dan het nationale volkslied.

In 1971 had geen van de Duitse internationals het levenslicht gezien en anno nu ademt Évian-les-Bains alles behalve rock and roll. Het 8000 inwoners tellende stadje is stil als het bronwater dat er vandaan komt. De toeristen komen er voor de thermische baden, de zuivere Alpen-lucht, de uitgestrekte wandelroutes en het golfen.

Hotel Ermitage, waar de Duitse selectie tijdens het EK zijn basiskamp heeft opgeslagen, is een al even bedaagd rustoord. Voor kamerprijzen die kunnen oplopen tot duizend euro per nacht is het hier weldadig onthaasten in een 19 hectare groot park, waar de vogeltjes vooral niet te hard mogen fluiten. In de badkamers liggen designer toiletartikelen, gastronomisch eten doe je in de bibliotheek en in bar La Birdie worden cocktails uit de jaren twintig van de vorige eeuw geschonken.

Voor wie na de sereniteit van Évian-les-Bains weer zijn polsslag wil voelen is er gelukkig Spotify. Als we het Duitse kamp de rug toe keren, klinkt Smoke on the Water door de luidsprekers van de voiture. We horen de hand van Ritchie Blackmore in een van de beroemdste gitaarrifs ooit en het gaspedaal begint vanzelf te dansen. We komen weer tot leven.

• Meer over

• Duitsland
• Europees Kampioenschap 2016 Frankrijk