Dossier Sir Alex (1): een moeizame start op Old Trafford

De zucht naar een nieuwe landstitel bij Manchester United is groot midden jaren tachtig. In 1967 stond de ploeg voor het laatst te pronken met een kampioenschap, een jaar later gevolgd door de winst van de Europa Cup 1 en in het seizoen 1985/86 leeft de hoop op nieuw succes als nooit tevoren. Onder manager Ron Atkinson worden van de eerste vijftien competitiewedstrijden er dertien gewonnen en twee gelijk gespeeld.

De ploeg raakt echter het momentum kwijt en eindigt op een teleurstellende vierde plaats. Als het nieuwe seizoen dramatisch begint en de club begin november 21ste staat op de ranglijst, krijgt Atkinson zijn congé. Want de Engelse grootmacht weet wie de club weer naar de plek kan brengen waar het thuishoort: Alex Ferguson. Een coach die bekend staat om zijn fanatisme en een hard doch eerlijk beleid voert.

De ooit zo makkelijk scorende spits (foto onder) van onder meer Dunfermline Athletic, Glasgow Rangers en Falkirk is een succesvolle carrière als trainer begonnen. Via East Stirlingshire en Saint Mirren begint Ferguson naam te maken bij Aberdeen. De ploeg presteert beduidend beter onder de nieuwe manager, die in juni 1978 bij de club begint, en de reguliere Schotse grootmachten Celtic en Glasgow Rangers krijgen plots concurrentie van The Dons. Al in zijn tweede seizoen grijpt Ferguson de titel met Aberdeen en in de acht jaar dat hij de technisch hoofdverantwoordelijke is bij de club volgen nog twee landskampioenschappen. De club baart echter het meeste opzien door in 1983 de Europa Cup II te winnen. De club komt in de finale door achtereenvolgens FC Sion, Dinamo Tirana, Lech Poznan, Bayern München en Thor Waterschei uit te schakelen.

In de finale in Göteborg wacht echter het grote Real Madrid en het kleine Aberdeen lijkt kansloos. De Schotten beginnen echter furieus en met flair aan de wedstrijd en komen al snel op voorsprong dankzij Eric Black. De Spanjaarden komen door een strafschop echter weer op gelijke hoogte. Verlengingen en eventueel strafschoppen moeten een winnaar aanwijzen.

Ferguson tovert in die extra tijd een konijn uit de hoge hoed. John Hewitt wordt in het veld gebracht. De in Aberdeen geboren aanvaller is volgens zijn coach een supersub, een invaller die wat teweeg kan brengen en dat in de kwartfinale tegen Bayern München ook al had bewezen door de winnende treffer te maken. In de tweede helft van de verlenging maakt Hewitt zijn reputatie opnieuw waar en kopt hij zijn club naar de winst van de Europa Cup II. Naast zijn werk bij Aberdeen wordt Ferguson assistent van Jock Stein bij de Schotse nationale ploeg in de kwalificatiereeks voor het WK van 1986 in Mexico. Stein sterft echter in het harnas. Tijdens het duel met Wales (1-1) op 10 september 1985 krijgt de bondscoach een hartaanval op de bank. Ferguson gaat akkoord met het voorstel om zijn opvolger te worden en plaatst zich voor de mondiale eindronde in Mexico.

Een succes wordt het niet. Na nederlagen tegen Denemarken (0-1) en West-Duitsland (1-2) en een 0-0 gelijkspel tegen Uruguay moeten de Schotten al snel weer naar huis. Ferguson besluit na het matige WK zijn functie neer te leggen. De Engelse competitie lonkt. Arsenal, Tottenham Hotspur en Wolverhampton Wanderers willen de Schotse oefenmeester graag aan zich binden. Ferguson weigert.

DrinkebroersManchester United is echter een club die Ferguson wél ziet zitten. Hij krijgt de gelegenheid om de club naar zijn hand te zetten en de coach gelooft in de aanwezige kwaliteit in de selectie. De eerste tegenstander die de Schot in zijn nieuwe functie wil uitschakelen is alcohol.

Direct bij zijn aanstelling verandert hij de regel dat er twee dagen voor de wedstrijd niet gedronken mag worden in geen alcohol als je in training bent. Slechts in de vakanties mochten erkende drinkebroers als Bryan Robson, Paul McGrath en Norman Whiteside een borreltje drinken. Ferguson voert een harde lijn in en kan slecht leven met het idee dat hij het team maar niet aan zijn kant kan krijgen. Teveel eilandjes in de spelersgroep zorgen ervoor dat er te weinig homogeniteit in de selectie is en Ferguson heeft snel in de gaten dat er doorgeselecteerd moet worden. McGrath en Whiteside weigeren hun levenswijze aan te passen en dienen te vertrekken.

Het neemt niet weg dat de eerste jaren van Ferguson bij United wisselvallig zijn. Het tweede jaar is weliswaar uitstekend met een tweede plaats in de competitie, achter het op dat moment ongenaakbare Liverpool, als gevolg. Het seizoen 1989/90 begint echter waardeloos. In de openingswedstrijd is er nog een 4-1 zege op Arsenal maar al snel gaan de prestaties fors achteruit.

In acht opeenvolgende wedstrijden wordt zes keer verloren en twee keer gelijk gespeeld. In die reeks een zeperd tegen stadsgenoot City (5-1 verlies) en het ontslag van Ferguson wordt geëist door supporters en de keiharde Engelse pers. Clubiconen Matt Busby en Bobby Charlton steunen Ferguson echter door dik en dun. Zij zien namelijk wel dat in de schaduw van het eerste elftal de Schot bezig is de jeugdopleiding op poten te zetten en er onder de bezielende leiding van Ferguson steeds meer talenten indruk maken.

FA CupMet een waardeloze positie op de competitieranglijst wacht in de FA Cup in januari 1990 het dan uitstekend presterende Nottingham Forest. Uitschakeling in het meest prestigieuze bekertoernooi van de wereld zou het einde kunnen betekenen voor Ferguson. Het bestuur zal dan de opgelegde druk niet meer kunnen weerstaan. United wint het duel echter met 1-0 en slaagt er een paar maanden later in om de FA Cup te grijpen door Crystal Palace te kloppen in de finale met wederom 1-0. Dit was een replay omdat de eerste ontmoeting in een 3-3 gelijkspel eindigde.

'Die finale maakte de club Manchester United niet anders', blikte Ferguson in zijn biografie Managing My Life terug op het seizoen waarin hij bijna ontslagen werd. 'Maar er werden wel de zaadjes verspreid voor een nieuw tijdperk. Mijn zorgen dat het een incidenteel succes was werden overstemd door mijn gevoel dat het winnen van deze prijs zou kunnen zorgen voor een mentaliteitsverandering waar we op lange termijn veel plezier aan zouden kunnen beleven.' (Jasper Steppé) Foto: VI Images