Dossier Sir Alex (2): opbouw van Europese grootmacht

Na het behalen van de eerste prijs (FA Cup) in 1990 wil Alex Ferguson meer. Dat lukt ook door het jaar erna de Europa Cup II te winnen. In de finale in de Rotterdamse Kuip wordt Barcelona met 2-1 verslagen. De Engelse en Europese Super Cup vinden eveneens hun weg naar de prijzenkast van Manchester United, maar er blijft iets achterwege. De Engelse landstitel.

De jeugdopleiding waar Ferguson veel tijd in steekt begint zijn vruchten af te werpen en met het aantrekken van doelman Peter Schmeichel en de middenvelders Paul Ince en Andrei Kanchelskis blijkt ook de scouting inmiddels prima in orde. Wat er volgens Ferguson alleen nog aan aanbreekt is een aanvaller die het laatste zetje moet geven.

Ferguson jaagt eerst op Alan Shearer, die veel indruk maakt bij Southampton, maar de spits kiest voor Blackburn Rovers. De manager besluit daarom Eric Cantona aan te trekken, omdat hij het bij Leeds United voortreffelijk doet. De al eerder gehaalde Mark Hughes klikt uitstekend met de recalcitrante Fransman en Ferguson ziet met tevredenheid dat de hoofdmacht van Manchester United meer en meer volledig naar zijn wensen is ingericht.

'Met zijn lengte, zijn rechte rug en met zijn opstaande kraagje - zijn handelsmerk - had hij direct een koninklijke gezag en het stadion werd elke keer compleet gek als hij de bal raakte', blikt Ferguson terug op de eerste keer dat Cantona speelde op Old Trafford. 'Nooit eerder zag ik een speler die zo'n oog had voor een ongelooflijke pass maar er tegelijkertijd op hamerde om dingen zo simpel mogelijk te houden.' Op de voorlaatste speeldag van het seizoen 1992/93 wint United met 2-0 Crystal Palace en kan het de titel - na 26 jaar droogte - grijpen als Aston Villa punten verspeelt tegen Oldham Athletic. Het duel van de laatst overgebleven concurrent wordt echter een dag later gespeeld en Ferguson kan de spanning niet aan en besluit met zijn oudste zoon Mark te gaan golfen. Samen met zijn zoon en zijn vrouw Cathy op de mobiele telefoon viert hij de eerste vreugde van het kampioenschap.

'Mijn manier van het managen van een ploeg had ik die laatste periode anders gedaan', denkt Ferguson dat verandering van werken mede-verantwoordelijk is voor het winnen van de titel. 'Jarenlang deed ik alles op het trainingsveld zelf. Ik deed daarnaast de coaching, de organisatie, de planning van de voorbereiding, de warming-up. Alles. Ik realiseerde me op een gegeven moment dat ik de prioriteiten anders moest stellen. De kunst van het observeren was heel belangrijk voor me geworden.'

FilevormingDe honger is verre van gestild in de jaren erna. Met de toevoeging aan de selectie van de keiharde, doch zeer kundige, middenvelder Roy Keane en de doorbraak van talenten als David Beckham en Paul Scholes is er bijna sprake van filevorming richting de prijzenkast op Old Trafford. Tussen 1993 en 1997 worden vier landstitels, twee FA Cups en vier Community Shields (Engelse Super Cup) gewonnen. Waar het in eigen land crescendo gaat, wil het in de Champions League niet lukken. Dit tot frustratie van Ferguson. Met het aantrekken van aanvaller Dwight Yorke en verdediger Jaap Stam denkt de coach nu wel aanspraak te maken op de grootste prijs die een Europees clubteam kan grijpen. De Schot baalt dan ook dat ze in de poulefase Barcelona, Bayern München en Brøndby IF treffen.

Via Internazionale en Juventus bereikt Manchester United uiteindelijk toch de finale, waar het wederom Bayern München treft. In de return van de halve finale tegen Juve krijgt Ferguson de bevestiging dat zijn team in voortreffelijke mentale staat verkeert. De heetgebakerde Keane krijgt een wat gemakkelijk gegeven gele kaart en weet dat hij de eindstrijd zal moeten missen vanwege een schorsing.

'Nog in dezelfde minuut dat Keane de gele kaart kreeg, leek het of hij zijn inspanningen verdubbelde om het team in de finale te krijgen', liet Ferguson met grote bewondering weten. 'Het was de grootste uiting van onbaatzuchtigheid die ik ooit zag op een voetbalveld. Vechtend voor elke grasspriet en strijdend alsof hij liever zou sterven van vermoeidheid dan verliezen, inspireerde hij iedereen. Het voelde als een enorme eer om met zo'n speler geassocieerd te worden.'

NerveusOndanks de ervarenheid in de ploeg speelt United in Camp Nou een nerveuze finale. De vroege treffer dankzij een rake vrije trap van Mario Basler voor Bayern dwingt de ploeg van Ferguson in de achtervolging. Het iets te lakse Bayern profiteert nauwelijks van de gegeven ruimte en countert slechts sporadisch. Twee keer eindigt een tegenaanval op de lat van United.

In een absurd enerverende slotfase trekt United toch de zege naar zich toe. Twee hoekschoppen van de Engelse ploeg zaaien dermate veel verwarring in het Duitse strafschopgebied dat Teddy Sheringham en Ole Gunnar Solskjær alsnog zorgen voor een 2-1 overwinning. Ferguson beweert tot op de dag van vandaag zonder blikken of blozen dat deze zege terecht was en dat die hij de hele tijd al had zien aankomen. 'Het feest begon direct na het tweede doelpunt en is mijn beleving nooit gestopt', denkt Ferguson terug aan de Champions League-finale in Camp Nou. 'Als ik er alleen maar aan denk, heb ik meteen weer zin in een feestje. Ik weet nog dat Ryan Giggs de eerste speler was die naar me toe rende na de wedstrijd. Ik keerde voor even terug naar de dag dat ik hem voor het eerst zag spelen. Een dertienjarige jongen die leek te zweven over het veld. Met een aura van een jongen die geboren was om te voetballen.'

Het seizoen 1998/99 blijkt sowieso uiterst succesvol. De titel wordt heroverd op Arsenal na een bloedstollende strijd en het winnen van de FA Cup maakt de treble compleet. Newcastle United wordt in de finale met 2-0 verslagen. Teddy Sheringham en Paul Scholes zijn de doelpuntenmakers. Ferguson wordt geridderd en mag zich vanaf dat moment Sir Alex noemen. (Jasper Steppé) Foto: VI Images