Een serieuze sport verdient serieuze onderzoeksjournalistiek

Wat een heerlijke Volkskrant op zaterdagochtend. Willem Feenstra en Menno van Dongen konden keihard de voorpagina openen met matchfixing in Nederland. Bij Eredivisie-wedstrijden van Ajax en Feyenoord nog wel.  Zij waren de eerste andere journalisten die we tegen kwamen in deze wereld, waar wij zelf in beland waren. Dat is bijna twee jaar geleden.

Wij hadden een jaartje eerder al Johan Derksen die ons vrij had gemaakt voor onderzoek. Een gewaagde keuze. Om ons heen zagen we bladen en kranten onder druk staan. In plaats van bezuinigen, koos Voetbal International voor extra investeringen. Om te proberen onze lezers mee te nemen naar de onderstromen van het voetbal in plaats van slechts de golven met uitslagen en spelers te beschrijven. Om niet te vertellen wát er gebeurt, maar waaróm het gebeurt.

Concreet
Dat leverde ons op de perstribunes en bestuurskamers zachtjes gezegd weinig applaus op. Maar de lezers dachten daar heel anders over, die waardeerden het enorm. Bijna vijftigduizend mensen kochten een boek over het onderwerp matchfixing. Een paar weken geleden rolde de vijftiende druk van de persen. Voetbalfans zijn echt niet zo dom als velen denken. Ook bij De Volkskrant werd besloten de jacht te openen. Zij hadden met Marije Randewijk een chef die het aandurfde.

Want vergist u zich niet. Hoeveel tijd en geld het kost om meerdere journalisten op een zwaar dossier te zetten. Helemaal omdat de kans groot is, dat ze niet eens met een onthulling komen. Alleen daarom was het al zo fijn dat Feenstra en Van Dongen afgelopen week met een concrete zaak kwamen. Het duo kreeg een ruim budget, reisde een paar weken naar het Verre Oosten. Zo was daar een bezoek aan Singapore, waarbij ze zich uitgaven voor medewerkers van een Nederlandse club.

Ibrahim Kargbo (links op de foto hierboven) hadden ze eigenlijk al veel langer op de korrel. Maar hoe vind je twee bronnen? Hoe vind je bewijs? Vermoedelijk zijn dit de eerste twee journalisten ter wereld die niet één, maar zelfs twee (voormalige) matchfixers konden raadplegen. Vakwerk. Superknap. En voor de twee ook een opluchting. Na jaren werk eindelijk resultaat. Dat harde werken staat in schril contrast met wat de meeste andere mensen en media deden.

Want de afgelopen jaren regende het tips en aanwijzingen. Maar vrijwel iedereen in het voetbal volstond keer op keer met het adagium 'dat er niets bewezen werd'.  Aanwijzingen werden zuchtend, bijna arrogant in lades gegooid. 'Laat ze eerst maar eens met bewijs komen.' Zelfs de meest fervente sceptici moesten de afgelopen dagen toegeven dat dit toch wel erg concreet was. Klopt mensen. Dit is erg concreet.

Industrie
Nog veel concreter zijn de waarschuwende woorden van de journalisten. Dit is nog niet eens het topje van de ijsberg. Onderzoek vorig jaar leerde al dat meerdere spelers aangaven zelf benaderd te zijn. U raadt het al: daar is niets mee gedaan. Maar onze competitie is ook besmet. Het is de conclusie van iedereen, die zich wat langer en grondiger met het onderwerp bezighoudt. Interpol en Europol waarschuwen al veel langer.

Die woorden kunnen wij volledig onderschrijven. In Nederland is naar goed Nederlands gebruik een complete industrie rond matchfixing ontstaan. Voorlichting, conferenties, overleggen, studiemappen. Gaat u maar verder. Maar het is zoals professor sportrecht en onderzoekster Marjan Olfers al zei. 'De spindoctors hebben het nakijken. Sportjournalistiek is meer dan kritiekloze heldenverering, toont een nieuwe generatie onderzoeksjournalisten.'

Doorpakken
Laat dat het goede nieuws zijn. Want als we moeten wachten op justitie, gokbedrijven en spelersvakbonden lijkt er weinig te gaan veranderen. Slechts een enkeling zoals KNVB-directeur Gijs de Jong, wetenschapster Marjan Olfers, vakbondsman Theo van Seggelen en kamerlid Tjeerd van Dekken verdiepte zich oprecht in het dossier. De rest vergadert en organiseert congressen.

Zonder doorpakken van justitie zal er niets veranderen. Loop de tips na, volg de betrokken personen. Kargbo zal nog even over de tong gaan. Maar het zou ons niets verbazen als het uiteindelijk niet eens tot een rechtszaak gaat komen. Net zo min als dat zal gebeuren rond de verdachte wedstrijden van ADO Den Haag en SC Heerenveen. Want het kan blijkbaar nooit concreet genoeg worden.

BNR, Telegraaf, VI, NOS. Keer op keer komen ze met aanwijzingen. Keer op keer wordt er niets mee gedaan. Weet u nog dat het NOS Journaal afgelopen zomer opende met een Duitse officier van justitie die vertelde dat hij bewijzen had dat er in het Nederlandse betaalde voetbal wedstrijden waren gefixt? Waarschijnlijk alweer vergeten. Hij begreep er helemaal niets van. Want wat konden de Duitsers meer doen dan de Nederlanders de bewijzen overhandigen? Twee weken geleden werd de hoofdverdachte in dat verhaal door Nederland uitgeleverd aan Duitsland. Daar zal wel een matchfix-proces gevoerd worden.  Daar wel.

Wij zijn  in ieder geval erg blij met ons abonnement op De Volkskrant. Misschien niet geheel toevallig een weinig gelezen krant in het voetbalwereldje. Net als eerder al bij het wielrennen werd getoond, kan ook het voetbal niet zonder kritische pers. De belangrijkste les van afgelopen week?  Hopelijk staan er nog meer hoofdredacteuren op, die snappen dat een serieuze sport ook serieuze journalistiek verdient. Onderzoeksjournalistiek loont wel degelijk.

• Meer over

• I. Kargbo
• Willem II