HOT or NOT 2012: zinloos geweld overschaduwt het jaar

Samenstelling: Tim Tempelaars Op zondag 2 december heeft in Almere een weerzinwekkende gebeurtenis plaats. Bij een juniorenwedstrijd in het amateurvoetbal wordt grensrechter Richard Nieuwenhuizen dusdanig gemolesteerd dat hij een dag later overlijdt. De 41-jarige Nieuwenhuizen is grensrechter bij de B3 van Buitenboys en wordt door diverse spelers van Nieuw Sloten B1 getrapt en geslagen. Een golf van verontwaardiging gaat door Nederland, een grauwdeken valt over de geschokte voetbalwereld.

In de dagen na het tragische overlijden van Nieuwenhuizen herdenken Nederland en ook andere landen de vrijwilliger. Een stille tocht, een afgelasting van het gehele amateurvoetbalprogramma en indrukwekkende minuten stilte voorafgaand aan de negen duels in de Eredivisie volgen. In Amsterdam is een delegatie van Buitenboys er getuige van hoe een minuut van bezinning en herdenking hoort te zijn: zestig seconden lang oorverdovende stilte.

Ook het betaald voetbal lijkt doordrongen van de noodzaak een kentering te brengen in het buitensporige gedrag op de voetbalvelden. Door middel van een stringentere toepassing van de regels en de gedragscode moet het profvoetbal een beter voorbeeld voor de amateurs gaan vormen: op te fel protesteren zal sneller een gele kaart volgen, alleen de aanvoerder mag nog om uitleg vragen en trainers zullen sneller naar de tribune worden gestuurd voor aanmerkingen op de leiding. Toch blijft het overlijden van Richard Nieuwenhuizen Hét dieptepunt van 2012.

Hoewel hij met Barcelona in de strijd om de landstitel Real Madrid voor moet laten gaan en in de halve finale van de Champions League de latere winnaar Chelsea te sterk blijkt, reizen vele voetballiefhebbers dit jaar af naar het bedevaartsoord Camp Nou om in de imposante voetbaltempel de Messias in levende lijve te zien acteren.

Hoewel hij met de Catalaanse grootmacht nog wel de Copa del Rey wint ten koste van Athletic de Bilbao, is vooral de heldenstatus in Argentinië opvallend. Waar Messi in het verleden nog wel eens het verwijt kreeg alleen in clubverband te presteren, schiet de linkspoot die twijfels in 2012 compleet aan diggelen. 2013 moet voor Messi het jaar van plaatsing voor het WK worden om een jaar later tijdens het mondiale toernooi, met nota bene aartsrivaal Brazilië als gastheer, definitief de allergrootste ooit te worden.

De Spaanse titel van 2013 lijkt al binnen. Met 26 competitietreffers heeft Messi een groot aandeel in de ongenaakbare positie van Barcelona, dat na zeventien duels met slechts twee verliespunten de onbedreigde lijstaanvoerder is. Ook in de Champions League is Barça door de inbreng van de kersverse wereldrecordhouder de grote favoriet.

De roemloze uitschakeling van het intern verdeelde Oranje leidt tot een storm aan kritiek in voetbalminnend Nederland en uiteindelijk tot het opstappen van Van Marwijk. Ruim zes maanden na dato rijt directeur betaald voetbal Bert van Oostveen de nog amper geheelde wonde weer wat open door, na wetenschappelijk onderzoek in opdracht van de KNVB, te stellen dat Oranje op het EK niet fit was. Van Marwijk wuift die kritiek weg.

Louis van Gaal is de opvolger van Van Marwijk en hij slaagt er vooralsnog tijdens zijn tweede ambtstermijn bij Oranje in het geschonden blazoen van de vice-wereldkampioen op te poetsen. Nederland voert in de WK-kwalificatiecampagne na vier duels zonder puntenverlies de ranglijst aan in Groep D, waar de tegenstand met Roemenië, Hongarije en Turkije wel veel minder is dan in de Poule des doods op het EK.

Ook een blik op de huidige stand in de Eredivisie zal De Boer tevreden stemmen. In tegenstelling tot de twee voorgaande (kampioens)seizoenen bedraagt de achterstand op de huidige koplopers PSV en FC Twente bij het afsluiten van 2012 maar drie punten. Een enorme inhaalrace is niet vereist, presteren in 2013 des te meer. Bovendien overwintert Ajax als enige Nederlandse club in Europa door in de Champions League een Poule des Doods met Borussia Dortmund, Real Madrid en Manchester City te besluiten op een derde plaats.

De Boer, die in Amsterdam eveneens een van de uithangborden van het nieuwe beleid onder aanvoering van Johan Cruijff is, wacht in 2013 opnieuw enkele tests, met onder meer twee Europa League-wedstrijden tegen Steaua Boekarest. De vraag is of hij daarvoor net zo glansrijk slaagt als in de voorgaande jaren.

Pijnlijk is daarbij dat de Europa League juist meer en meer het domein van de Nederlandse clubs wordt. Ook PSV en FC Twente verkozen in het huidige seizoen het belang van de Eredivisie boven dat van de tweede Europese competitie. Terecht of niet, feit is dat die keuze onderdeel blijft van het grote imagoprobleem van de Europa League.

Met pijn in het hart geeft Michel Platini toe dat zijn kindje niet opgroeit zoals hij had gehoopt. 'Er is inderdaad een discussie over de toekomst van de Europa League. We moeten beslissen hoe de Europese toernooien vanaf 2015 verder gaan. In 2014 gaan we een besluit nemen, nu is nog niets concreet', stelt hij. In 2013 zal blijken wie de opvolger van Atlético Madrid wordt in een toernooi dat in de huidige opzet maar een kort leven lijkt beschoren.

Koeman poetst met het succes ook zijn eigen cv op. Na mislukte avonturen bij AZ en Valencia was de publieke opinie richting hem omgeslagen. Bij Feyenoord toont hij over het vermogen te beschikken om bij publiekslievelingen als John Guidetti en Graziano Pellè, die op voorspraak van Koeman naar De Kuip komt, de juiste snaar te kunnen raken. Bovendien lijkt Koeman de ideale trainer om toptalenten, die zich in Rotterdam veelvuldig aandienen, in te passen.

De huidige vierde plek en drie punten achterstand op de lijstaanvoerders, nota bene behaald ondanks het vertrek van de vaste waarden van vorig seizoen, tonen aan dat het succes van vorig seizoen geen incident is.

Slechts drie keer wordt er gewonnen en liefst elf keer gaan de Kralingers onderuit. Alleen FC Oss en hekkensluiter FC Eindhoven, dat maar een punt minder heeft, krijgen bovendien meer tegentreffers (beiden 41 om 40 voor Excelsior).

De ooit met leuk voetbal en een fris imago geassocieerde club uit Rotterdam zit in een dip en 2013 moet het jaar van de redding worden. Vol inzetten op een periodetitel lijkt daarbij het devies.

Het sluitstuk in Kiev is een ware demonstratie van La Furia Roja. Italië wordt in de EK-finale met liefst 4-0 opzij gezet en de Spaanse furie imponeert de gehele voetbalwereld. Een unieke lichting internationals prolongeert hiermee de titel uit 2008, toen op de eindronde in Oostenrijk en Zwitserland Duitsland met 1-0 werd verslagen. Twee jaar voor het derde kunststukje op rij kroont Spanje zich ook al tot 's werelds beste door het Nederlands elftal in Zuid-Afrika na verlengingen te verslaan.

Opvallend is dat Del Bosque na het succes uit Zuid-Afrika in 2012 vasthoudt aan zijn vaste waarden. Zij stellen hem niet teleur waardoor het Spanje van de periode 2008-2012 zich definitief vestigt als meest succesvolle landenploeg ooit. Tijdens die heerschappij is tevens afgerekend met het imago van goed voetballende ploeg die op eindtoernooien, op de EK-titel van 1964 na, altijd naast eremetaal grijpt.

Dat de Braziliaan pas twee dagen later – overduidelijk op aandringen van zijn werkgever – zijn excuses aanbiedt, doet zijn zaak allesbehalve goed. De UEFA schorst hem voor één duel. Een sanctie die Luiz Adriano graag voor lief neemt, de overwinning op Deense bodem heeft immers al voor overwintering in het miljoenenbal gezorgd.

Luiz Adriano is wellicht een uitzondering, maar ook in 2012 waren de excessen niet op één hand te tellen. Engeland is weken in de ban door diverse racistische incidenten, Joey Barton toont in het kampioensduel van Manchester City 'hondsdol' te zijn, Sparta-aanvaller Donovan Deekman gaat in het weekend na het overlijden van Richard Nieuwenhuizen opzettelijk op een liggende tegenstander staan en zo zijn er nog vele gevallen van ontoerekeningsvatbaarheid te zien in het internationale voetbal.

Hoe anders is het elders in Europa: in Duitsland moet kampioen Borussia Dortmund het kampioenschap vrijwel zeker afstaan aan Bayern München, terwijl Real Madrid het ongenaakbare Barcelona en zelfs stadgenoot Atlético voor zich moet dulden. In Engeland is Manchester City de regerend kampioen, maar krijgt trainer Roberto Mancini zijn grof geld verdienende sterrenensemble maar niet aan de praat en wordt een tweede titel op rij een hels karwei.

In Turijn liggen in 2012 bij De Oude Dame de zorgen vooral buiten het veld. Trainer Antonio Conte is maandenlang geschorst voor zijn aandeel in een matchfixing-zaak, maar ook dat brengt Juve niet van zijn stuk. De jaarcijfers zijn veelzeggend: veertig duels waarin liefst 28 keer werd gewonnen en slechts twee keer verloren, met tachtig goals de meest productieve ploeg en met twintig tegengoals verreweg het meest solide in verdedigend opzicht.

De Oude Dame mag in 2012 dan een jaartje ouder geworden zijn, ze heeft aan uitstraling en aantrekkingskracht alleen maar gewonnen. De 29ste titel, officieus de 31ste door het grootschalige omkoopschandaal waarin twee kampioenschappen werden afgenomen, is op te halen in het komende kalenderjaar.