Nooit meer Tofik Bakhramov en Blatter lachte
In Baku, de stad waar het altijd waait, staat hij al jaren in brons gegoten op zijn sokkel. Tofik Bakhramov, de enige grensrechter ter wereld naar wie een stadion is vernoemd. Hij staat er behoorlijk heldhaftig bij.
De benen zijn wijd om zijn standvastigheid te verbeelden, de arm wijst gedecideerd naar een plek aan de horizon. Op zijn bronzen bovenlip is een klassieke snor geboetseerd, waardoor de bekendste grensrechter van Azerbeidjan zowel aan Jozef Stalin als aan Ted de Braak doet denken.
Het is 44 jaar geleden dat Tofik Bakhramov wereldberoemd werd. In de WK-finale van 1966 kende hij een doelpunt toe aan Geoff Hurst. Die had even daarvoor hard tegen de onderkant van de lat geschoten.
Volgens Bakhramov stuitte de bal vervolgens achter de lijn, volgens de Duitsers maakte het opspringende kalk juist duidelijk dat het óp de lijn was. In de decennia die volgden hebben heel wat Engelse geleerden zich in deze zaak vastgebeten, maar het mysterie van het fantoomdoelpunt is nooit opgelost.
De goal van Geoff Hurst is tot op de dag van vandaag omstreden.
Vorige week zondag, tijdens Duitsland-Engeland, herhaalde de geschiedenis zich in spiegelbeeld. Maar dit keer was er geen twijfel. Lampard schoot via de onderkant van de lat binnen. Toch werd zijn goal afgekeurd.
Overal ter wereld klonk toen weer de smeekbede om elektronische hulpmiddelen, maar FIFA baas Sepp Blatter staat niet bekend om zijn buigzame karakter. Bovendien heeft hij een heel eigen kijk op arbitrale dwalingen: volgens hem behoren ze tot de folklore van het spel.
Tofik Bakhramov overleed in 1993. Hij ligt begraven op een van de heuvels boven Baku. Volgens de legende gaf hij pas op de rand van de dood zijn geheim prijs. Op zijn sterfbed, nog één keer geconfronteerd met die gedenkwaardige zomerdag in '66, zou hij de gebeurtenissen van toen met één woord hebben verklaard.
'Stalingrad.'
Bakhramov vocht in de Tweede Wereldoorlog aan het Oostfront tegen de Nazi's. Alleen al bij Stalingrad sneuvelden toen 700.000 Russen. De toekenning van de goal van Geoff Hurst zou zijn ultieme revanche op het Duitse volk zijn geweest.
Niemand weet of dit ook echt waar is.
Zoals dat gaat met beroemde doden, groeide de mythe van Bakhramov met elk jaar dat hij er niet meer was. Net zo lang tot zijn hoofd op een postzegel stond, er een stadion naar hem werd vernoemd en uiteindelijk een standbeeld van hem werd onthuld.
Het was een paar jaar terug Sir Geoff Hurst zelf, die in Baku het doek mocht wegtrekken. Vlak voor het knallen van de champagnekurken, had hij de zoon van de betreurde grensrechter nog een t-shirt cadeau gedaan. Thank you very much, stond er in het Azari op.
Zo hield hij, ook vier decennia na zijn knal tegen de lat, de verwarring in stand.
Toen de champagne op was, werd er een foto genomen. Geoff Hurst stond in het midden. Naast hem de zoon van de man aan wie het lot hem ooit verbonden had.
En helemaal vooraan zag je een kleine man in een donker kostuum. Dat was Sepp Blatter. Hij lachte al zijn tanden bloot.
Michel van Egmond