Toen Rijkaard de voetbalwereld kennis liet maken met het fenomeen Messi

Onbevreesd tuurt een kleine, pas zeventienjarige Argentijn over het veld van Espanyol. Terwijl de seconden op de klok wegtikken kijkt Messi met dwingende ogen naar ploeggenoot Deco, die Barcelona even daarvoor op een 0-1 voorsprong heeft gebracht in de Derbi catalán. Acht minuten heeft Leo nog, om de wereld kennis te laten maken met zijn dan nog onbekende kwaliteiten. Dat hij daar zin in heeft, blijkt wel uit een van zijn eerste acties. Een lange bal lijkt een eenvoudige prooi voor Espanyol-doelman Carlos Kameni, maar Messi gelooft er nog in. Op volle snelheid besluit hij het kopduel aan te gaan, in een uiterste poging de bal over de Kameroenese doelman – bijna een kop groter - te wippen. Legendarisch wordt zijn debuut niet, memorabel wel. 34.000 toeschouwers zijn dan – zonder het waarschijnlijk te beseffen – getuige van de sportieve geboorte van misschien wel de beste voetballer die de wereld ooit gekend heeft.

Ongeslepen diamant
Henk ten Cate, assistent van Frank Rijkaard bij Barcelona, deed in 2014 in VI al uit de doeken hoe het Nederlandse trainersduo de jonge Argentijn hielp bij zijn eerste stapjes in de grote voetbalwereld. 'Leo was enorm gretig en had totaal geen last van zenuwen', zo vertelt de Amsterdammer. 'Frank en ik moesten hem vaak afremmen in zijn enthousiasme, want hij wilde zichzelf nog weleens voorbijlopen.' Messi wordt – zoals dat in trainersjargon heet – rustig gebracht. Tijdens het seizoen 2004/05 krijgt het grote publiek soms een glimp van zijn klasse te zien, wanneer hij een paar minuten mag invallen. Met vedetten als Ronaldinho en Samuel Eto'o als onbetwiste basisspelers moet zelfs Messi op dat moment even in de wachtkamer plaatsnemen.

Dik een half jaar moet Messi wachten op zijn eerste competitietreffer namens de Catalanen. Tijdens het duel met Albacate in mei 2005 mag hij twee minuten invallen, maar meer tijd heeft de jongeling ook niet nodig. Het doelpunt is een kunststukje van twee grootheden. De op dat moment beste voetballer ter wereld, Ronaldinho, wipt de bal naar Messi, die de doelman op eenzelfde manier verschalkt. Een trotse Giovanni van Bronckhorst, linksback op dat moment van Barcelona, valt de kleine Messi vol bewondering in de armen. Het tekent de relatie tussen de Argentijn en zijn teamgenoten, die ondanks zijn jonge leeftijd meteen in het pulletje valt bij de ploeg van Rijkaard.

Natuurlijk, het frustreerde weleens, dat hij keer op keer moest invallen, maar daar is de topscorer aller tijden van Barcelona Rijkaard tegenwoordig dankbaar voor, zo gaf hij onlangs toe. 'Het hele team heeft me in die periode ontzettend goed geholpen. Met Ronaldinho onderhield ik een bijzondere band, maar ook de trainer (Rijkaard, red.) speelde een belangrijke rol. Hij trapte soms op de rem, terwijl ik gretig was en meteen wilde spelen. Achteraf zie ik dat hij alleen maar het beste voor me wilde en daar ben ik hem dankbaar voor. Hij ging toen echt perfect met me om.'

'Frank vertelde me over zijn eigen ervaringen als speler. Over grote voetballers die het niet lang volhielden aan de top omdat zij de teamdiscipline aan hun laars lapten. Mijn acties zijn waardeloos als het geen rendement oplevert. Dat ramde Frank er altijd in', aldus Messi. Toch genoot de La Pulga onder de vleugels van Rijkaard altijd het vertrouwen en was er bovenal ruimte om op jonge leeftijd fouten te maken, aldus Ten Cate. "Het maakt niet uit of je fouten maakt, je gaat toch wel weer spelen", zei Rijkaard dan tegen hem. En zo was het ook.'

Ondanks de warme band tussen Messi en Rijkaard komt er in de zomer van 2008 gedwongen een eind aan de samenwerking. Tegenvallende resultaten en een ongedisciplineerde spelersgroep liggen ten grondslag aan het ontslag van de Nederlandse oefenmeester, die met twee landstitels en een gewonnen Champions League afscheid neemt van Barcelona. Onder diens opvolger Pep Guardiola zet Messi dan de volgende stap in zijn carrière. Stilaan ontwikkelt de Argentijn met Catalaans bloed zich van frivole dribbelaar tot voetbalmachine waar geen maat meer op staat. Of het nou doelpunten of assists zijn; het lijstje met records dat door Messi verpulverd is inmiddels zo lang dat het haast niet meer samen te vatten is.

Met Pep als architect van het inmiddels fameuze Barcelona van die tijd, door Johan Cruijff een 'verbeterde versie van zijn Dream Team' genoemd. Door het succes van Guardiola – de nieuwe kroonprins van het trainersgilde op dat moment – werd het werk van Rijkaard nog weleens vergeten. Messi vindt het jammer dat de naam van de Nederlander nauwelijks valt, als men spreekt over de hegemonie van Barcelona in de periode tussen 2008 en 2012. 'Misschien dat Guardiola ons meer op de huid zit', vergeleek Messi beide coaches. 'Frank gaf ons meer vrijheid, wat ik prefereer, maar helaas gingen we niet altijd goed om met die vrijheid. Onder Pep kreeg ons team nieuwe impulsen en heb ik mezelf nog verder kunnen ontwikkelen als voetballer. Toch kan ik Rijkaards werk niet genoeg prijzen, ik ben hem voor eeuwig dankbaar.'

Guardiola, tegenwoordig manager van Manchester City, omschreef het Argentijnse fenomeen ooit kenmerkend in twee zinnen. 'Schrijf niet over hem, probeer hem niet te typeren. Kijk gewoon.' Die kans krijgen voetballiefhebbers komend weekend weer, als Barcelona zaterdag in het duel met Eibar hopelijk weer over een volledig fitte Messi kan beschikken. Ongetwijfeld gaan de gedachten van Leo ergens voorafgaand aan dat duel nog weleens terug naar die bewuste avond in 2004, toen de voetbalwereld voor het eerst kennis mocht maken met de Argentijnse balvirtuoos.

• Meer over

• L. Messi
• Barcelona