VI-verkiezing: ruim baan voor paradijsvogels in zoektocht naar ultieme culthelden
Voetbal International vroeg de supportersverenigingen van alle Nederlandse profclubs een topdrie te maken van hun grootste culthelden. Het leverde fraaie en soms verrassende lijstjes op, met 34 clubwinnaars. Zij krijgen volop aandacht in de VI's van (deze) week 31, 32 en 33.
In het seizoen 2005/2006 werd Jason Oost topscorer van Sparta Rotterdam. Zouden fans van de Kasteelclub nog weleens aan hem terugdenken? Vast wel, maar vermoedelijk gaan hun gedachten vaker terug naar andere spelers uit die tijd. Naar Sjaak Polak bijvoorbeeld, een linksback uit de stal van cartoonist Tex Avery. Of naar Edwin van Bueren, de voetballende glazenwasser. En natuurlijk naar de curieus gekapte middenvelder die dat seizoen debuteerde: Nathan Rutjes. Stuk voor stuk spelers die niet het talent hadden om onsterfelijk te worden. Wel het verhaal, de uitstraling, de uitspattingen, de humor, dan wel het matje.
In Tilburg zal Arjan Swinkels vaker over de tong gaan dan de tientallen, zo niet honderden technisch net wat begaafdere voetballers die deze eeuw ook het fraaie driekleurenshirt verdedigden. Ze deden het geen van allen met zo'n aanstekelijk enthousiasme. Dat in alle uithoeken van Nederland tot in lengte van jaren anekdotes uit de voetballoopbaan van Hans Kraay junior zullen worden opgerakeld, is ook niet op basis van zijn fijne trap. De blonde verdediger was een paradijsvogel, een publiekslieveling, een cultheld.
De oorsprong van die laatste term gaat terug naar het Latijnse cultus, dat in de zeventiende eeuw in Engeland opdook om verering van goden of religieuze rituelen aan te duiden. Vier eeuwen later is een afgeleid begrip gemeengoed in de populaire cultuur. Er zijn cultfilms, cultschrijvers, cultartiesten, cultplaten. En dus ook cultvoetballers. Bewust of onbewust maken ze iets los bij de supporters. Een gevoel van herkenning vaak. Goed kunnen voetballen is geen must om cultheldenstatus te vergaren, eerder een nadeel. Het fenomeen fascineert, zeker nu.
In een periode waarin het Nederlandse voetbal kwam stil te liggen en de tribunes uitgestorven raakten, groeide ook op de redactie de hunkering naar betere tijden. De hervatting van een aantal buitenlandse competities vormde een schrale troost. Zonder de wisselwerking tussen speler en supporters resteert een spookachtig schouwspel, dat hopelijk snel tot het verleden gaat behoren.
In een poging het gemis iets te compenseren, ging VI specifiek op zoek naar verhalen van en over de voetballers die voor vreugde en vermaak in de stadions zorgen. In plaats van zelf een rijtje namen van de kleurrijkste figuren op te stellen, besloten we de supporters bij onze zoektocht te betrekken. Zij wat afleiding in schrale tijden, wij hopelijk verrassende lijstjes. Dat laatste is in ieder geval gelukt.
Supportersverenigingen
Naar de officiële supportersverenigingen van de 34 Nederlandse profclubs ging een verzoek uit een topdrie samen te stellen met de grootste culthelden in de clubhistorie. Ze waren vrij zelf een manier te kiezen om tot een ranglijst te komen. Een Twitterpoll, een Facebook-verkiezing, een ingelaste vergadering; allemaal prima, zolang er maar een voor de achterban representatief lijstje uit zou rollen.
Soms was het improviseren. Bij een club als FC Twente, met tientallen supportersverenigingen, vroegen we de grootste groepering (De Vriendenkring) het voortouw te nemen. De supportersvereniging van AZ wist niet zo goed hoe tot een afgewogen oordeel te komen en verwees door naar de fanatieke tribune-genoten van Victoria Alkmaar, die gretig met de uitnodiging aan de slag gingen.
Iets verderop, in Volendam, bleven mails onbeantwoord en werd het (vaste) toestel van de officiële supportersvertegenwoordiging niet opgenomen. 'Kan kloppen', zeiden ze in het Kras Stadion. De supportersvereniging leidt er een slapend bestaan. Clubmedewerkers kwamen met de namen van een aantal enthousiaste fans voor wie het opstellen van een rijtje culthelden geen enkel probleem zou zijn. Dat bleek toch nog best lastig. 'De conclusie is dat FC Volendam wel een aantal elftallen kan vullen met cultspelers', bracht woordvoerder Tom van Pinxteren verslag uit. Een bloedbad dreigde even. Want Jack Tuyp, is dat nou een cultheld of niet? Toch net iets te goed, werd uiteindelijk besloten.
Bij SC Cambuur leek Sandor van der Heide op voorhand een logische winnaar. Helemaal fout. 'Sandor is God, geen cultheld', corrigeerde het bestuur van Kern van Cambuur. Bij Vitesse werd Theo Janssen – evenals Theo Bos – te groot bevonden voor mededinging. Bij FC Twente zagen ze daar geen bezwaar in.
De achterban van Willem II bracht (via fansite Tilbo.com) in totaal ongeveer 2.500 stemmen uit, waarbij Jonas Heymans nét buiten de prijzen viel. Best verrassend dat de Belg, tussen januari 2014 en juli 2015 in Tilburg actief, zo hoog eindigde. Of niet? 'Die positie vertekent, omdat Heymans mensen via Facebook heeft opgeroepen om te stemmen', laat woordvoerder Wim Vos weten.
Langzaam maar zeker stroomden, naast anekdotes en enthousiaste reacties, de lijstjes binnen. De fans van Sparta, ook geconfronteerd met een overweldigend aanbod, verzochten een vierde naam te mogen toevoegen. Die van ADO Den Haag eisten het zelfs.
Onderscheiden
Het resultaat is een fraaie collectie levensgenieters, lokale helden en antihelden, brekebenen, grappenmakers, totale miskopen en loyale clubdienaars. Op hun eigen manier wisten ze zich allemaal te onderscheiden van de massa. Veel volkshelden uit het recente verleden, maar ook een aantal uit het tijdperk van zwart-wit. De een was international, voor de ander was een invalbeurt bij zijn club het hoogst haalbare. Er zijn spelers bij die vijftien jaar of langer dezelfde kleuren verdedigden en eentje die met nog geen vijftien speelminuten de grootste cultheld werd. Eén echtpaar slaagde erin het voetbal te verrijken met twéé culthelden.
De komende weken worden al hun verhalen verteld. Omdat ze het voetbal kleur geven en het terugbrengen naar de kern. Cristiano Ronaldo kan trainen wat hij wil, hij blijft een collega van Tom Beugelsdijk. En dus kan elke fan zich nog stiekem profvoetballer wanen. Culthelden houden het voetbal klein. De komende weken maakt VI de culthelden groot.
Aanvullingen en stemmen
Ondanks de poging tot democratie zijn discussies onvermijdelijk. Want wat de cultheld precies tot cultheld maakt, blijft mysterieus. Kan hij ook zoveel bekendheid vergaren dat hij zijn cultstatus ontstijgt? Hoe anders is te verklaren dat Sjaak Polak nérgens het podium heeft gehaald? Lezers voor wie dat niet te verteren is, kunnen hun eerbetoon, anekdotes en herinneringen richten tot mijncultheld@vi.nl. En niet alleen over Polak. Mochten mensen willen beweren dat Jason Oost tijdens zijn voetballoopbaan een knaagdierenopvang aan huis had, het liefst speelde in een oude onderbroek van zijn buurman of om welke reden dan ook wel degelijk een cultheld was, dan hoeven ook zij zich niet in te houden.
Een selectie van de leukste reacties zal uiteindelijk worden gepubliceerd op VI.nl, maar daar blijft het niet bij. We betrekken ook de lezers. De komende drie weken loopt er per week een poll waarin de bezoekers de grootste cultheld van die week kunnen kiezen. Woensdag zal de stembus om 09.00 uur geopend worden. De keuzes kunnen dan in de comments verder worden toegelicht. Uiteindelijk zullen de winnaars van de polls in een heuse finale strijden om de eeuwige eer als grootste cultheld.
Hieronder het eerste verhaal uit de serie:
Om mee te kunnen praten, moet je ingelogd zijn met je VI-account.
Login