Welke spelers zullen in de toekomst veel geld opleveren? Wetenschappers denken factoren te kennen waarmee die vraag kan worden beantwoord. Aan de hand van die eigenschappen selecteren we een Eredivisie-elftal vol toekomstige transferklappers.
In de Eredivisie valt de hoofdprijs van de Staatsloterij vaak tweemaal per jaar. In de voorgaande winterse transferperiode cashte PSV bijvoorbeeld op Cody Gakpo (Liverpool) en Noni Madueke (Chelsea). Om daarna in de zomer een megasom te incasseren voor Ibrahim Sangaré (Nottingham Forest). Die inkomsten werden zó slim geïnvesteerd dat de Eindhovenaren overwinterden in de Champions League, waardoor de oorlogskas weer stevig gevuld is. Slim transferbeleid is in het moderne voetbal letterlijk goud waard.
Maar hoe valt te herkennen welke voetballers zullen uitgroeien tot transferklappers? Dat is de Million Dollar Question. Zeker in een industrie waar de markt van vraag en aanbod vaak een zwarte doos is.
Wetenschappers doen hun best om meer grip te krijgen op dit proces. Twee recent gepubliceerde onderzoeken geven meer inzicht in voorspellers van toekomstige transferwaardes. Aan de hand daarvan valt zelfs een gerichte gok te wagen op elf Eredivisie-spelers die in de toekomst veel geld kunnen gaan opleveren.
De belangrijkste voorspeller van toekomstige transfersommen is even logisch als voorspelbaar: leeftijd. Dat blijkt uit een Franse overzichtstudie waarin 29 eerdere onderzoeken naar transferwaardes onder de loep zijn gelegd.
Leeftijd komt niet alleen in bijna elk wetenschappelijk artikel over transferwaardes voor. Dit blijkt statistisch ook de sterkste samenhang te hebben met de geschatte transfersom. Dat valt goed te verklaren. Voor de meeste clubs zijn transfers onderdeel van het verdienmodel. Zij willen voetballers kopen die later met winst doorverkocht kunnen worden. Aangezien de fysieke piek van spelers rond de 28 jaar ligt, proberen teams rond die tijd hun slag te slaan. Dat vergroot de kans om wedstrijden te winnen. Bovendien bestaat de kans op transferwinsten in de toekomst.
De tweede factor die naar voren komt in deze overzichtstudie: speeltijd. Op het veld creëren spelers kapitaal. Op de bank verdampt transferwaarde juist.
Hoewel dit geen baanbrekende inzichten zijn, biedt deze overzichtstudie twee concreten factoren om Eredivisie-spelers op te filteren:
1. We kijken alleen naar spelers van jonger dan 25 jaar, omdat goede voetballers de Eredivisie vaak relatief jong verlaten en de negen duurste uitgaande transfers allemaal tot deze leeftijdscategorie behoorden.
2. We kijken alleen naar voetballers die minimaal 750 minuten gespeeld hebben dit seizoen.
Met die twee voorwaarden kijken we vervolgens naar een geavanceerder onderzoek, waarin per positie datapunten worden gegeven die grote transferwaardes kunnen voorspellen. Hoog tijd dus om op basis daarvan een Eredivisie-elftal vast te stellen.
Per positie benoemen we de belangrijkste voorspellende factoren volgens deze wetenschappers én kijken we welke spelers van 25 jaar en jonger daarop goed scoren in de Eredivisie.
Keeper
Belangrijkste datapunten
1. Clean sheets
2. Gewonnen luchtduels
3. Ratio van succesvolle defensieve acties (buiten zestien)
Frans Hoek propageert sinds enige tijd dat doelmannen eigenlijk doelspelers moeten worden genoemd. De voormalige keeperstrainer van Oranje meent dat keepers meer moeten doen dan ballen tegenhouden. Net als spelers dienen zij een tactische opdracht te vervullen, door in sommige gevallen ver voor hun doel te opereren en mee te voetballen.
In de data die transferwaardes voor sluitposten voorspellen, komen twee aspecten terug die wijzen op proactief verdedigen: luchtduels winnen en succesvolle acties uitvoeren buiten het strafschopgebied. Topclubs zoeken steeds vaker naar goalies die uitblinken in het bespelen van grote ruimtes achter de laatste lijn en die dominant zijn bij hoge ballen vanaf de zijkant.
Op deze cijfers scoort Jasper Schendelaar van PEC Zwolle goed. Deze 23-jarige goalie uit de opleiding van AZ heeft volgens de statistieken de meeste luchtduels gewonnen. Daarnaast is hij de keeper met de meeste intercepties op zijn naam. Alleen qua clean sheets scoort hij niet fantastisch. Dat is Schendelaar bij PEC dit seizoen pas drie keer gelukt.
Backs
Belangrijkste datapunten
1. Aantal succesvolle passes
2. Balcontacten in zestien tegenstander
3. Percentage succesvolle passes naar laatste derde
Dat van vleugelverdedigers in het moderne voetbal totaal andere dingen gevraagd worden dan vroeger, blijkt wel uit deze datapunten. Geen enkele defensieve statistiek blijkt een grote voorspellende waarde te hebben voor de transferwaarde van een back. Belangrijker is: succesvol passen, de bal toucheren in de vijandelijke zestien en met succes ploeggenoten bereiken in het laatste gedeelte van het veld.
Statistisch is Lutsharel Geertruida op die terreinen een potentiële goudmijn. In de vorige transferzomer leek de 23-jarige verdediger al op weg naar RB Leipzig voor een recordbedrag. Sindsdien is zijn waarde zeker niet gekelderd, met een basisplek in Oranje. In de Eredivisie is Geertruida de vleugelverdediger die met grote afstand de meeste succesvolle passes heeft verstuurd. Daarbij helpt het dat hij een aantal wedstrijden gespeeld heeft in het centrum van de defensie.
Sergiño Dest (23) is een andere jeugdige vleugelverdediger die uitstekende statistieken kan overleggen. Hij bereikt met ruim 88 procent van zijn passes naar het laatste gedeelte van het veld een ploeggenoot. De Amerikaanse huurling van PSV behoort bovendien tot de verdedigers die het vaakst de bal getoucheerd hebben in de vijandelijke zestien. De verrassende koploper in dat klassement? Bas Kuipers van Go Ahead Eagles.
Centrale verdedigers
Belangrijkste datapunten
1. Percentage van defensieve duels gewonnen
2. Percentage succesvolle passes naar laatste derde
3. Lange passes (negatieve correlatie)
Bij de statistieken van centrale verdedigers valt opnieuw op dat meevoetballen steeds belangrijker lijkt te worden in het datapakket. Het percentage gewonnen defensieve duels is weliswaar de belangrijkste voorspeller voor transferwaardes, maar dit wordt snel gevolgd door het percentage succesvolle passes naar het laatste derde. Die statistiek hebben we ook bij backs al teruggezien. Het aantal lange passes van centrale verdedigers correleert negatief met transferwaarde. Oftewel: spelers die in een ploeg spelen waarin vanuit de defensie snel naar voren gespeeld wordt, maken minder kans om opgepikt te worden. Waarschijnlijk omdat clubs twijfelen of zij mee kunnen in een meer dominante speelstijl.
Bij de jonge centrale verdedigers in de Eredivisie valt Stijn Bultman op in de statistieken. Op bovenstaande rangschikking van mandekkers onder de 24 jaar behoort hij tot de top. Dat is knap, omdat Bultman pas achttien is en bij Heracles Almelo in een moeizaam functionerend elftal speelt. Vooral in grondduels is dit talent succesvol. Door de lucht is hij kwetsbaarder. Op basis van deze data lijkt Shawn Adewoye (23) van RKC Waalwijk ook een interessante kandidaat.
Op basis van passing valt Jorrel Hato positief op. Zelfs zonder te filteren op leeftijd is hij de centrale verdediger die in de Eredivisie procentueel het vaakst een medespeler bereikt in de eindfase. Aangezien de zeventienjarige Ajacied ook nog linksbenig is – een eigenschap die zeer gewaardeerd wordt – is het logisch dat scouts uit topcompetities zijn ontwikkeling nauwgezet volgen.
Controlerende middenvelders
Belangrijkste datapunten
1. Percentage succesvolle passes naar laatste derde
2. Aantal offensieve duels gewonnen
3. Totaal aantal lange passes (negatief) en percentage succesvolle lange passes (positief)
Opvallend genoeg komt bij de controlerende middenvelders opnieuw het percentage succesvolle passes naar het laatste derde terug als datapunt. Daarnaast is voor dit soort spelmakers voor de defensie het percentage gewonnen offensieve duels belangrijk. Daar vallen bijvoorbeeld succesvolle dribbels onder. Net als bij centrale verdedigers geldt een negatieve correlatie voor het aantal lange passes.
In de Eredivisie zijn Anass Tahiri en Jerdy Schouten de middenvelders met het hoogste succespercentage bij passes naar het laatste gedeelte van het veld. Onder de spelers van 25 jaar en jonger scoren Mats Wieffer en Joshua Kitolano het best.
De controleur van Feyenoord is na Joey Veerman de middenvelder die in de Eredivisie het vaakst een ploeggenoot in het laatste derde bereikte. In absolute aantallen scoort Kitolano bij Sparta een stuk minder hoog, maar de Noor is procentueel opvallend succesvol. Dat lijkt te suggereren dat de 22-jarige middenvelder in een beter elftal nog meer zijn waarde kan tonen. Om die reden krijgt Kitolano als back-up voor Wieffer een eervolle vermelding.
Centrale middenvelders
Belangrijkste datapunten
1. Aantal ontvangen en verstuurde passes
2. Aantal balcontacten in vijandelijke zestien
3. Totaal aantal lange passes (negatief) en percentage succesvolle lange passes (positief)
Centrale middenvelders zijn in dit wetenschappelijk onderzoek de verbinding tussen de controleur en de aanvallende middenvelder. In getallen betreft dit de nummer 8 van een elftal. Diens belangrijkste rol: aanspeelbaar zijn als spelverdeler. Daarnaast draagt de bal toucheren in de vijandelijke zestien positief bij aan de waarde van deze voetballers, net als het vermijden van onsuccesvolle lange passes.
Michal Sadílek (24) van FC Twente is naast Wieffer de middenvelder van 25 jaar en jonger die hier het beste uit komt. Hij toucheert van de vijf spelers op bovenstaand lijstje bovendien het vaakst de bal in de vijandelijke zestien. Het jeugdproduct van PSV verstuurt net als Veerman redelijk wat lange passes, maar doet dit met een hoog succespercentage. De kans lijkt om die reden aanwezig dat de 21-voudig Tsjechisch international in de toekomst een stap omhoog gaat maken.
Aanvallende middenvelders
Belangrijkste datapunten
1. Aantal balcontacten in vijandelijke zestien
2. Succesvolle combinaties
3. Succesvolle aanvallende acties
Voor aanvallende middenvelders is de belangrijkste statistiek: balcontacten in de vijandelijke zestien. Dat is immers een voorwaarde om rendement te halen in de vorm van goals en assists. Succesvolle combinaties en succesvolle aanvallende acties dragen ook positief bij aan de waarde van een nummer 10.
Bij FC Twente toont Sem Steijn zijn waarde door vaak op te duiken in het vijandelijke strafschopgebied. Dat is een belangrijke verklaring voor het feit dat de 22-jarige aanvallende middenvelder nu al op tien goals staat in de Eredivisie. Magnus Mattsson (9), Guus Til (7) en Quinten Timber (6) zijn de middenvelders die het dichtst bij dat aantal treffers in de buurt komen. Dat ook zij terug te vinden zijn in bovenstaande topvijf is waarschijnlijk geen toeval.
Vleugelaanvallers
Belangrijkste datapunten
1. Totaal aantal ontvangen passes
2. Balcontacten in vijandelijke zestien
3. Succesvolle combinaties
Bij vleugelaanvallers komt een opvallende statistiek naar voren als belangrijkste voorspeller van transferwaarde: het totaal aantal ontvangen passes. Mogelijk verklapt dit datapunt informatie over twee belangrijke aspecten: willen medespelers hen zoeken en kunnen zij aanspeelbaar worden? Net als bij de aanvallende middenvelders komen de balcontacten in de vijandelijke zestien weer terug, evenals het aantal succesvolle combinaties.
Door simpelweg te kijken naar het aantal balcontacten komen talentvolle vleugelaanvallers als Johan Bakayoko (20) en Osame Sahraoui (22) meteen naar voren. Bakayoko is een datamonster die opvallend goed presteert op tal van statistieken. De rechtsvoor van PSV is bijvoorbeeld de aanvaller die met afstand het vaakst een ploeggenoot vond in het laatste gedeelte van het veld. Qua balcontacten in de vijandelijke zestien is Sahraoui de enige buitenspeler die nog beter scoort dan Bakayoko. De dribbelkoning van SC Heerenveen zal bij veel clubs op de radar staan. Voor de talentvolle Belg van PSV zijn al meerdere grote biedingen binnengekomen. Zijn waarde zal door zijn goede prestaties alleen maar verder toenemen.
Spitsen
Belangrijkste datapunten
1. Succesvolle combinaties
2. Balcontacten in vijandelijke zestien
3. Schoten op doel
Voor spitsen geldt hetzelfde als voor aanvallende middenvelders: zij moeten balcontacten hebben in de vijandelijke zestien om tot rendement te komen. Daarom is dit een belangrijkere voorspeller voor transferwaarde dan het aantal schoten op doel. Ook steeds belangrijker voor de centrale man in de voorhoede: combinatiespel.
Kijken we naar succesvolle combinaties, dan komen Brian Brobbey en Manfred Ugalde naar voren als opties. Zij zijn spelers van jonger dan 25 jaar die relatief vaak ploeggenoten bereiken op de helft van de tegenstander. De meest waardevolle spits op dat terrein: de 33-jarige Luuk de Jong, die de 25-jarige Vangelis Pavlidis nipt voor blijft.
Diezelfde namen komen in een andere volgorde terug bij het aantal balcontacten in de vijandelijke zestien. Santiago Giménez blijkt op dat vlak waardevoller dan Brobbey en Ugalde, die ook aanmerkelijk minder schoten tussen de palen noteren dan de aanvalsleider van Feyenoord. Giménez noteert 31 schoten op doel, flink wat meer dan Brobbey (23) en Ugalde (20). Hoewel duidelijk is dat de Mexicaan in het meevoetballen nog kan groeien, lijkt het niet riskant om hem op basis van zijn dreiging in de vijandelijke zestien een grote transfer te voorspellen.
Conclusie
Transfers doen op basis van een Excel-sheet is onverstandig, ook al hebben deze cijfers volgens de wetenschap voorspellende waarde. Toch blijkt dat met simpele statistieken relatief simpel een selectie gemaakt kan worden van potentieel interessante transferkandidaten. Combineer dat scouting op basis van beelden en de inschatting kan gemaakt worden of deze spelers daadwerkelijk een stap hogerop zullen aankunnen. Zoals veel clubs uit topcompetities momenteel waarschijnlijk aan het doen zijn.