Voor het Nederlandse voetbal is 2019 het jaar van de ommekeer. Oranje plaatst zich na zes jaar weer voor een eindronde, Ajax haalt de halve finale van de Champions League en van de vier teams die dit seizoen de groepsfase van een Europees toernooi bereiken, overwinteren er twee. Aan de hand van de vijf teams die hebben bijgedragen aan dit herstel, beschrijven we vijf lessen van dit jaar.
Ajax
Modern voetbal begint met spelprincipes
‘Zeg het maar: is dit 4-3-3?’, besloot Alfred Schreuder afgelopen zomer tegenover VI een tactisch college met een retorische vraag. In de tien minuten daarvoor had de toenmalige Ajax-assistent uitgelegd waarom hij voetbal niet bekijkt door de bril van een systeem. Liever praat hij over spelprincipes: richtlijnen die spelers helpen om op het veld keuzes te maken. Daarin staat Schreuder niet alleen. Vrijwel iedere Eredivisie-trainer heeft tegenwoordig zijn speelwijze uitgewerkt in verschillende spelprincipes.
Hoe dat verschilt van het denken in systemen legt Schreuder uit aan de hand van een tactiekbord. Daarop start hij met een traditionele 4-3-3 met de punt naar achteren. Schreuder wijst op de backs en buitenspelers die aan de zijkant staan en begint dan de veldbezetting te transformeren naar de manier waarop Ajax in zijn succesjaar heeft gevoetbald. De vleugelspelers verdwijnen naar de binnenkant, de backs bezetten de buitenkant en de twee controleurs hebben allebei de vrijheid om wanneer nodig uit te zakken naar de laatste lijn om de opbouw vorm te geven.
Zo verandert het systeem dat in eerste instantie betiteld kan worden als een 4-2-3-1 in verschillende fases van het spel net zo makkelijk naar een 3-1-5-1, 2-3-4-1 of 3-5-2. Precies dit roterende geheel van spelers die hun oorspronkelijke positie verlaten om elders op te duiken, maakt Ajax in de Champions League van 2018/19 zo lastig te bespelen.
Erik ten Hag heeft Ajax duidelijk kunnen maken dat modern voetbal begint met spelprincipes
Erik ten Hag heeft Ajax duidelijk kunnen maken dat modern voetbal begint met spelprincipes. Die geven de trainer bovendien de flexibiliteit om te variëren, afhankelijk van de beschikbare spelers en de tegenstander. Tijdens de 1-0 nederlaag tegen AZ speelt Ten Hag bijvoorbeeld uit noodzaak met Noussair Mazraoui als linksback en Dusan Tadic als linksbuiten. Mazraoui versterkt als rechtspoot vanuit die positie in balbezit vaak het middenveld en Tadic houdt het veld juist breed.