Scoren uit de aftrap. Mét een gericht plan. Het klinkt als een wilde utopie, maar Brentford heeft er een exacte wetenschap van gemaakt. Een dodelijk effectieve wetenschap, ook. In drie (!) opeenvolgende competitiewedstrijden sloeg de Engelse ploeg uit een ingestudeerde kick-off routine toe. De Moneyball-ploeg van de Premier League heeft wéér een route naar 'gratis' goals gevonden. Analyse van een bijzonder effectief aftrapplan.
'Wat een opluchting dat we van Brentford hebben weten te winnen', begint Pep Guardiola aan zijn lovende relaas over The Bees, enkele minuten nadat zijn Manchester City een krappe thuiszege heeft geboekt op de formatie uit Londen.
'Ik ben goed in een paar dingen', vervolgt Guardiola zijn betoog. 'En één van die dingen die ik goed kan, is inschatten of een manager goed is. En Thomas Frank is een van de allerbesten. Het is een kwestie van tijd voordat een topteam hem oppikt.' Guardiola, de koning van het moderne positiespel, stipt bij zijn opsomming van dat wat het bescheiden Brentford zo'n goede ploeg maakt een opvallend aspect aan. 'Elk dood spelmoment tegen deze ploeg geeft je hoofdpijn. Alles wat zij doen, is logisch.'
De cijfers onderstrepen inderdaad dat Brentford exceptioneel is uit spelhervattingen. In elk van hun drie voorgaande Premier League-seizoenen eindigen The Bees bovenin de lijstjes met Expected Goals uit corners, vrije trappen en inworpen. Dat is geen toeval, maar beleid. Brentford is in de ranken van het Engelse voetbal opgeklommen door op data gestoeld beleid te voeren. Een van de conclusies uit de vele Londense data-analyses was dat een verhoogde nadruk op de spelhervatting 'gratis' goals kan opleveren. Een dood spelmoment is immers na te bootsen en te perfectioneren op het trainingsveld. En - belangrijk voor een club met een relatief bescheiden budget - voor een goede spelhervatting heb je geen dribbelaar van 50 miljoen pond nodig.
Dat Brentford zich door is blijven ontwikkelen op het vlak van spelhervattingen, ondervindt Guardiola aan den lijve. In het Etihad Stadium slaat de ploeg van Frank toe uit een ingestudeerde aftrap. Een week later doet Brentford tegen Tottenham Hotspur doodleuk hetzelfde. Alsof dat nog niet wonderlijk genoeg is, herhalen The Bees in de wedstrijd daarop tegen West Ham United voor de derde keer op rij dat kunstje.
VI PRO legde de succesvolle aftrappen van Brentford uitgebreid onder de loep. Een plan bestaande uit vier stappen wordt dan zichtbaar.
Stap 1: kopper op de flank
De aftrapgoals tegen Manchester City en Tottenham Hotspur komen qua aanloop overeen. Beide keren speelt midmid Mikkel Damsgaard - die vanwege zijn geringe lengte toch geen rol als kopper zou spelen - de aftrap rechtstreeks naar keeper Mark Flekken.
En bij beide aftrappen weet Flekken naar wie zijn lange bal moet. Dat is Kristoffer Ajer, een boomlange Noor (1 meter 98) die als rechter wingback speelt. Tegen City heeft Brentford meteen een gunstige mismatch te pakken. Niet alleen maakt de 18 centimeter kleinere Jack Grealish geen kans in de lucht tegen Ajer, ook zorgt het meelopen van de Engelse linksbuiten voor een open zone voor de Noor om op terug te leggen.
Op het gegeven dat Tottenham Hotspur een week later hierop zal anticiperen, door centrumverdediger Micky van de Ven het kopduel met Ajer aan te laten gaan, anticipeert Brentford alweer. Ditmaal gaat er behalve Ajer nog een Brentford-speler het eerste luchtduel aan.
In de wetenschap dat ook West Ham zich schrap zal zetten voor dit aftrappatroon, past Brentford zich iets aan. Ditmaal gaat de aftrap niet rechtstreeks naar keeper Flekken, maar is het centrumverdediger Ethan Pinnock die de lange bal naar voren mag geven.
Omdat Ajer, die ditmaal als linksback speelt, onder dubbele dekking staat, gaat de lange bal van Pinnock dit keer richting een andere kopsterke teamgenoot. Ditmaal is het rechtsbuiten Kevin Schade die het eerste luchtduel moet aangaan.
Bij Stap 1 lijkt er niets nieuws onder de zon. Een van je beste koppers in een wijde zone met een lange bal aanspelen, doen wel meer teams vanuit de aftrap. Maar vanaf Stap 2 toept Brentford over, qua gedegen voorwerk, onderlinge rolverdeling en ingestudeerde timing.
Stap 2: gestructureerd aansluiten
Luchtduels zijn doorgaans rommelig. Een honderd procent 'winnaar' kennen de meeste kopduels niet. Meestal landt de bal ergens verderop in de buurt, en moet een ander koppel uitvechten wie deze tweede bal wint.
Om de kans zo groot mogelijk te maken dat het die cruciale tweede bal gaat winnen, kiest Brentford voor een extreem duidelijke structuur. Één speler (hieronder blauw gearceerd) bezet een zone waar een doorgeschoten bal logischerwijs zou kunnen belanden. Een drietal jagers moet zich voorbereiden op het feit dat hun teamgenoot het luchtduel grotendeels wint, en dat de bal dus op een korte afstand iets terug op het veld ergens zal landen. In de rug van de drie jagers voor de afvallende bal posteert Brentford een slot op de deur: die speler schaduwt het drietal, maar heeft ook als taak om een eventuele counter in hun rug op te vangen.
West Ham weet de initiële lange bal weg te werken. Max Killman kopt de bal weg.
Maar één tegenslag doet het aftrapplan niet meteen in de prullenbak belanden. Wanneer midmid Vitaly Janelt de weggekopte bal heroverd, speelt de Duitser meteen terug op zijn defensie. Aan de nabije teamgenoot van Janelt is al af te lezen dat de bal weer lang diep zal gaan.
Bij Stap 2 zijn wat rugby-principes te zien. Door als een - hoe toepasselijk - zwerm bijen de afvallende bal aan te vallen, verhoogt Brentford de kans dat het de bal diep op de vijandelijke helft in het bezit zal krijgen. Hierbij is een heldere rolverdeling cruciaal. Drie spelers hebben als persoonlijke taak om de tweede bal te veroveren, terwijl twee andere spelers juist op een ander scenario moeten rekenen. Brentford brengt wat structuur aan in de ogenschijnlijke chaos van een lange bal.
Stap 3: dieptespurts in de buitenbanen
Brentford weet het. De opponent weet het. Het publiek weet het. Vanuit deze aftrap zijn The Bees op zoek naar een gunstige uitgangspositie voor een eerste voorzet vanaf de flank. Van tiki-taka of gepriegel in de kleine ruimtes, is bij een set piece weinig sprake. Snelheid en directheid zijn geboden.
Om dat te bereiken, hebben twee andere spelers bij Brentford een specifieke taak, wanneer hun ploeggenoten voor de tweede bal strijden. De wingbacks (vanuit de 5-3-2-formaties tegen Man City en Spurs) of de buitenspelers (vanuit 4-3-3 tegen West Ham) moeten op dat moment op volle snelheid diep gaan op de flanken.
Vroeg beginnen aan deze flanksprint is bij Stap 3 essentieel. Bij het opvangen van een lange bal en de daaropvolgende scrimmage om de tweede bal, heeft een verdedigende ploeg de natuurlijke neiging om compacter te staan. Immers, de omringende spelers zullen náár die afvallende bal toe bewegen. Dit betekent dat er tijdelijk wat meer ruimte ligt op de flanken.
Stap 4: afmaker op vaste stek
De beste speler in de Brentford-selectie heet Bryan Mbeumo. De aanvaller uit Kameroen is niet lang. Integendeel, zelfs: 1 meter 71. Ook is Mbeumo geen gewezen kopper.
Kwaliteiten die Mbeumo wél in huis heeft: lenigheid, reactiesnelheid en een kiezelhard schot. Vandaar dat hij bij elk van de drie aftrapgoals het beoogde eindstation is van de eerste Brentford-aanval. Zodra het flankenspel van zijn ploeg begint, posteert hij zich in de zone rond de penaltystip. Een optimale schotzone: dichtbij genoeg om hard op doel te schieten, veraf genoeg om in de rug van de defensie vrij te komen wanneer zij anticiperen op een lage voorzet richting doelmond.
Dat Brentford rondom penaltystip-doelwit Mbeumo nog een tweede aanvaller posteert, betaalt zich tegen Manchester City uit. Vanuit de carambole die in de doelmond ontstaat, kopt nabije aanvalsmaat Yoann Wissa namelijk raak. Tegen Tottenham Hotspur en West Ham United is het Mbeumo zelf die tweemaal fantastisch binnenwerkt met een volley.
Hoewel elk van de drie goals uit een nèt iets anders verlopen vleugelaanval tot stand komen, is de gemene deler dat Brentford weet waar hun belangrijkste doelpuntendreiging te vinden is. Dit omdat hij op een afgesproken plek staat. Net als bij Stap 1, 2, en 3 is bij Stap 4 het devies: breng enige structuur aan in de chaos.
Met drie aftrapgoals in drie opeenvolgende PL-duels heeft Brentford ongetwijfeld een (onverifieerbaar) wereldrecord te pakken. Toch is de kans groot dat The Bees nog vaker dit seizoen uit de aftrap gaan scoren. Want Brentford lijkt als eerste club in de top het meest chaotische moment van een voetbalwedstrijd met een bewezen effectief stappenplan aan te vliegen. En de kans is nog groter dat de Londenaren hiermee een trendsetter voor de andere club zullen zijn.
