-
Harry Hamer
In deze serie blikken we terug op beroemde wedstrijden die een plaats in het collectieve geheugen verdienen. Ditmaal maken we, op weg naar het omstreden WK in Qatar, een reconstructie van een duel waaraan – volgens velen – óók een sterk luchtje zat. Of viel het allemaal wel mee?
Noem rond een WK voetbal tegen een Italiaan de naam Korea – Noord of Zuid maakt geen verschil – en hij begint lava te spuwen als de Etna. In 1966 beleefde de Squadra Azzurra de grootste schande uit zijn historie door tijdens de eindronde in Engeland in de groepsfase te worden uitgeschakeld na een 1-0 nederlaag tegen de Noord-Koreaanse staatsamateurs. Dát verlies schreven de Italianen nog toe aan eigen falen; de spelers en begeleiders worden bij terugkeer in eigen land getrakteerd op een regen van rotte tomaten van woedende fans. Maar na de eliminatie op en tegen het kapitalistische zuidelijke deel van het schiereiland, 36 jaar later, lag dat toch even anders.
Dit verhaal is afkomstig uit de nieuwste VI. Bekijk hier wat er nog meer in de laatste editie staat!
Wijlen Johan Cruijff zei ooit al: ‘Italianen kunnen niet van je winnen, maar je kan wel van ze verliezen.’ Andersom komt minder vaak voor en daar zijn ze in Italië doorgaans dan ook niet zo goed in. Dan krijgt alles en iedereen de schuld, behalve zijzelf. Soms worden er zelfs complottheorieën bij gehaald. Alsof de hele wereld tegen Italië is. Dat gevoel was op z’n sterkst in juni 2002, met scheidsrechter Byron Moreno als kop van Jut. Tik bijna twintig jaar later zijn naam in op een willekeurige zoekmachine, of simpel ‘Korea Italië 2002’, en kreten als ‘the biggest FIFA scandal’, ‘schande’, ‘omkoping’ en ‘corruptie’ vliegen je om de oren. En wie maar hard en vaak genoeg dingen beweert, zonder dat er bewijzen zijn en iemand de moeite neemt eens rustig, onpartijdig en in bezit van een scheidsrechtersdiploma te kijken of die aantijgingen wel kloppen, kan een mythe heel lang in stand houden. Tijd voor een reconstructie dus.
Groot risico
Natuurlijk heeft de FIFA zich in de loop der decennia laten zien als een bond die niet vies is van een steekpenninkje hier en daar. En natuurlijk heeft een organiserend land altijd extra voordelen, onder meer met de loting. Zoals bijvoorbeeld Italië zelf in 1934 en 1990. Dus laten we eerst eens kijken door de bril van iemand die gelooft in doorgestoken kaart in 2002. Dan is het inderdaad vreemd dat voor dit duel een arbiter wordt aangesteld uit Ecuador, een klein voetballand dat in de groepsfase is uitgeschakeld door uitgerekend Italië (en Mexico).
Maar zou de FIFA dan niet hebben verhinderd dat de topfavorieten en commerciële goudmijnen Frankrijk en Argentinië óók al na drie duels naar huis moesten? En dat mede-gastheer Japan in de achtste finale sneuvelde tegen Turkije? Maar bovenal neemt Moreno, als hij bewust in het voordeel van de ploeg van bondscoach Guus Hiddink zou fluiten, met enkele beslissingen een groot risico dat hij zijn opdracht niet goed uitvoert. Dat blijkt als we de hele wedstrijd minutieus terugkijken. De belangrijkste momenten:
4. Forse overtreding Francesco Coco op Ji-Sung Park, terecht geel. Bij de daaropvolgende vrije trap willen diezelfde Coco en Christian Panucci blijkbaar al shirts ruilen met hun opponenten, want ze trekken er flink aan. Moreno aarzelt niet: penalty! Hoe vroeg in de wedstrijd ook: de beslissing is gewoon correct. Doelman Gianluigi Buffon keert de inzet van de in de Serie B bij Perugia spelende Jung-Hwan Ahn. Moreno laat de strafschop niet overnemen. Daar is ook geen aanleiding toe, maar als Zuid-Korea zogenaamd moet winnen…
8. Christian Vieri raakt Taeuyung Kim met een elleboog op de neus, die er gehavend uitziet. Moreno treedt niet op.
15. Lichte overtreding op Francesco Totti, vrije schop Italië op een gevaarlijke positie, net buiten de zestienmeter. Levert niets op.
17. De eerste gele kaart voor een Zuid-Koreaan, Taeuyung Kim. Terecht.
18. Corner Totti, Vieri kopt Vieri raak: 0-1.
22. Totti zwaait bij een hoge bal met zijn linkerarm naar achteren en raakt met de elleboog Nam-Il Kim vol in het gezicht. Hoewel enkele Zuid-Koreanen onsportief vragen om een rode kaart, en die ook op z’n plaats is, houdt Moreno het bij geel.
37. Na een prachtig passje van Totti heeft Damiano Tommasi de 0-2 op zijn schoen, maar hij stuit op keeper Woon-Jae Lee.
Complotdenkers monteren later in compilaties de hevig bloedende Francesco Coco als 'bewijs' voor het gemene spel van de thuisploeg; de elleboogstoot van Francesco Totti blijft uiteraard achterwege
45. Bij een Koreaanse hoekschop loopt Coco een gescheurde wenbrauw op. Complotdenkers monteren later in compilaties de hevig bloedende verdediger als bewijs voor het gemene spel van de thuisploeg, maar uit de tv-beelden blijkt niet of Coco in het gedrang wordt geraakt door een ploeggenoot of een tegenstander, laat staan of er sprake is van opzet. Met een koddig mutsje van verband speelt hij ook gewoon verder. In de complotcompilaties blijft de elleboogstoot van Totti uiteraard achterwege.
Tweede helft
De tussenbalans na 45 minuten: in het algemeen volgt Moreno het spel van dichtbij. Bovendien past hij enkele keren prima de voordeelregel toe. Oók als Italië er baat bij heeft. De tweede helft dan maar.
50. Alessandro Del Piero trekt opzichtig aan het shirt van Taeuyung Kim, die reageert met een elleboog tegen de borst. Geel voor Del Piero en rood voor Kim is hier op z’n plaats, Moreno laat het bij een uitbrander voor beiden.
55. Wél geel voor Tommasi wegens opzichtig vasthouden.
59. Geel voor Christian Zanetti voor protesteren. Hij raakt daarbij de arbiter (licht) aan, logische beslissing dus.
63. Als voordeel uitblijft, kent Moreno de Italianen – zoals al eerder – alsnog een vrije schop toe.
69. Forse overtreding Sun-Hong Hwang op Gianluca Zambrotta, die even later uitvalt met een liesblessure. Slechts een vrije trap, waar minimaal geel had gemoeten en rood had gekund.
73. Vieri mag op de rand van buitenspel (!) op weg naar 0-2, maar schiet ver naast.
76. Vieri schiet via Young-Pyo Lee net over.
78. Totti loopt zich na een dribbel vast op een verdediger, maar die hoeft niet voor hem opzij te gaan. Doorspelen dus.
80. Terecht geel voor Song. Bovendien krijgt Italië in de slotfase ook enkele líchte overtredingen mee. Dat kost flink wat tijd.
88. Zonder enige arbitrale inmenging gaat Panucci knullig in de fout en legt hij de bal panklaar voor Ki-Hyeon Seol: 1-1.
89. Voor open doel schiet Vieri van dichtbij over. Als de spits gewoon had gescoord, zou Moreno de treffer dan hebben afgekeurd? We zullen het nooit weten, maar er is in elk geval geen enkele reden toe.
Verlenging
Het wordt verlengen, dan nog volgens het principe van de golden goal.
101. Forse charge Maldini, die ontsnapt aan geel.
103. Een cruciaal moment: Totti, die dus eigenlijk allang niet meer op het veld had mogen staan, gaat neer in de Koreaanse zestienmeter, maar krijgt in plaats van de gewenste penalty zijn tweede gele kaart voor een schwalbe. Bondscoach Giovanni Trapattoni heeft het op een tv-schermpje langs de zijlijn gezien en ramt woest bijna het plexiglas uit zijn dug-out. Wij constateren: het is noch een strafschop, noch een fopduik. Er is contact, maar te licht voor een penalty. Moreno had beter kunnen laten doorspelen. De VAR bestaat nog niet, dus de beslissing kan niet worden herzien.
109. Tommasi krijgt de bal uit de kluts van Vieri, omspeelt keeper Lee en scoort. De Argentijnse assistent-scheidsrechter Jorge Rattalino heeft echter gevlagd voor buitenspel en Moreno neemt dat signaal begrijpelijkerwijs over, omdat hij vanuit zijn positie niet kan waarnemen of Tommasi inderdaad buitenspel staat. Uit de herhaling – altijd gemakkelijker met stilstaand beeld – blijkt het vlagsignaal onterecht, al is het nipt. Moreno valt hier echter niets te verwijten.
111. Gennaro Gattuso heeft dé kans op de winst. Op enkele meters van het doel móét hij scoren, maar keeper Lee redt met een schitterende reflex. Ook nu schieten de Italianen vooral zichzelf in de voet.
115. Terecht geel voor Choi.
117. Indraaiende voorzet Young-Pyo Lee. Ahn springt hoger dan de vermoeide Maldini en knikt raak: 2-1 (zie bovenste foto). Het Koreaanse sprookje duurt voort, Italië kan naar huis.
Menselijke fouten
In de kwartfinale tegen Spanje krijgt De Rode Machine meer arbitrale hulp, want er worden dan twéé zuivere goals afgekeurd. De FIFA noemt het – begrijpelijk en misschien ook wel gewoon waar – menselijke fouten. Los daarvan doen de complottheorieën de Koreaanse ploeg tekort, die fris en goed voetbalt. Niet voor niets halen enkele spelers uiteindelijk de Europese top. Hiddink en teammanager Jan Roelfs zullen later in Andere Tijden Sport ook fijntjes laten weten dat voor eventuele omkoping nooit bewijs is gevonden. ‘Bovendien was ons doel – de groepsfase doorkomen – al bereikt’, aldus Roelfs. Wat óók nog ter verdediging van de Koreanen (en de arbitrage) pleit, is dat zij daarna gewoon verliezen van Duitsland en Turkije.
De complotdenkers voeren ook vaak op dat Moreno enkele maanden later in eigen land voor liefst twintig wedstrijden wordt geschorst, omdat hij in een topduel twee keer zoveel tijd bijtelde als aangekondigd en de thuisploeg daarin na een achterstand nog wint. En dat hij in 2010 in New York wordt gearresteerd voor drugssmokkel en tweeënhalf jaar de cel in moet. Allemaal waar, maar het heeft geen (bewezen) directe relatie met zijn optreden in Daejeon. Moreno was geen topscheidsrechter en nam die avond enkele verkeerde beslissingen, maar niet louter in het nadeel van Italië. Dat had de nederlaag vooral aan zichzelf te wijten.
