Voormalig voetbalster en oud-bondscoach Vera Pauw vertelde vrijdag via een statement op Twitter en in een uitgebreid gesprek met het NRC dat ze als jonge speelster ooit verkracht is door een hoge voetbalfunctionaris van de KNVB. Pauw herhaalde dat seksuele intimidatie in de sport een groot probleem is. Dat laatste vertelde ze in de zomer van 2019 ook al eens aan VI's Marco Timmer. Lees het verhaal van toen terug in deze VI Rebound.
Dit verhaal is voor alle VI-lezers gratis te lezen.
Het WK voor vrouwen is begonnen. Eén miljoen kaartjes zijn verkocht en de organisatie verwacht meer dan een miljard tv-kijkers. Vrouwenvoetbal is hot en het toernooi waar de Leeuwinnen hopen te schitteren, moet één groot feest worden. Toch is er volgens voormalig bondscoach Vera Pauw nog een wereld te winnen.
Groter had het contrast nauwelijks kunnen zijn, pijnlijker al zeker niet. Voorafgaand aan het WK in Frankrijk organiseerde de FIFA in Parijs het eigen congres en aansluitend een tweedaagse conventie over het vrouwenvoetbal. Twee momenten toonden de lelijke en de mooie kant van voetbal.
1. Infantino Superstar
Seven Nations Army, met het zeer aanstekelijke basriffje, knalt uit de boxen in het Expocenter. Met één arm in de lucht en een kleine buiging van mislukte bescheidenheid komt Gianni Infantino onder luid applaus de volle congreszaal binnenlopen. De Zwitser is zojuist herkozen als FIFA-president. Er was geen tegenkandidaat. Als hij aan zijn overwinningsspeech wil beginnen, wordt Infantino overmand door emoties. Hij is een bar slecht acteur. Daarvoor vertelde Infantino in een ellenlange monoloog dat Infantino zoveel goed werk heeft geleverd en dat Infantino met heel veel grote wereldleiders om de tafel zat. Maar ook deze Zwitser staat symbool voor alles wat de FIFA zo lelijk maakt: geld en macht.
2. Schieten om te scoren, niet om te doden
Nee, dan Fatuma Abdulkadir Adan een dag later. In traditionele moslimkledij en met een bal in haar hand vertelt de 41-jarige directeur van het ontwikkelingsinitiatief in de Hoorn van Afrika haar verhaal. Ze heeft voor het eerst in haar leven make-up op gedaan. Haar vader gaf haar in Kenia a voice and a choice en door goed onderwijs werd ze advocate. ‘Maar voetballen mochten meisjes niet waar ik vandaan kom’, zegt Abdulkadir Adan. ‘Er werd ze verteld dat ze hun maagdelijkheid zouden verliezen als ze hun benen te hoog op zouden tillen. Maar nergens in de Koran staat dat meisjes niet mogen voetballen.’
De Keniaanse was succesvol in hoofdstad Nairobi, maar na een bloedbad tussen verschillende stammen waarbij honderd doden vielen, besloot ze terug te gaan naar haar geboorteplaats Marsabit om daar via het voetbal onderwijs en vrede te brengen en meisjes een stem te geven. ‘We moeten schieten om te scoren, niet om te doden’, zegt Abdulkadir Adan. Ze werd tien jaar geleden letterlijk van het veld gejaagd, toen ze met een meisjesteam begon. En toen ze terugkwamen van hun allereerste toernooitje, werden acht van de twaalf meisjes uit het team ontvoerd en tot een huwelijk gedwongen. Maar uiteindelijk hebben door haar project Breaking The Silence in de afgelopen tien jaar 1650 meisjes in 152 dorpjes in haar regio kunnen voetballen en daardoor betere voorwaarden voor zichzelf kunnen creëren.
Het kippenvel staat duimendik op de armen bij dit waarachtig emotionele relaas van Abdulkadir Adan. Het is niet de enige keer. Dare to shine is het thema van dit vrouwen-WK en dat doen alle vrouwen die het podium betreden om hun schrijnende verhaal en de positieve maatschappelijke impact die voetbal vervolgens heeft gehad, te vertellen.
Deze conventie gaat over zoveel meer dan voetbal. Het is vooral een feest van verdreven verdriet, opluchting, een emotioneel moment van vervuld verlangen. Het collectieve gevoel van: Hè hè… eindelijk erkenning, eindelijk waardering en eindelijk wordt er geluisterd. Het past in het land van Liberté, Égalité en Fraternité. Bevrijd? Dat zeker. Gelijkwaardig? Nog niet altijd, maar op de goede weg. Verenigd? Dat zijn de vrouwen in het vrouwenvoetbal absoluut. Met en voor elkaar. Fatma Samoura, de secretaris-generaal van de FIFA, vat het samen in een tweet: Laten we de energie van de #metoo-movement gebruiken.
Vera Pauw zit nagenoeg vooraan in de congreszaal. Als frontsoldaat in de strijd voor het vrouwenvoetbal in Nederland en als bondscoach van onder meer de Oranje Leeuwinnen en de nationale teams van Schotland en Zuid-Afrika en als voormalig directeur vrouwenvoetbal van de Russische voetbalbond had de Nederlandse niet misstaan op het podium.
Ook Pauw is trots en blij met deze emancipatiegolf 3.0 die het vrouwenvoetbal overspoelt. Maar Pauw zou Pauw niet zijn als ze niet ook nog meer zou vinden en voelen. ‘Het is fantastisch dat iedereen hier is en het is geweldig te zien wat er al is bereikt en wat er op sommige plekken in de wereld nu gebeurt. Maar ik had ook graag gezien dat er wat meer inhoudelijk over voetbal was gesproken. Hoe we bijvoorbeeld de kwaliteit van de activiteiten voor meisjes en vrouwen omhoog kunnen krijgen. Het gaat nu heel erg over voetbal als middel om meer gedaan te krijgen voor vrouwen in het algemeen. Dat is heel belangrijk en het gaat me na aan het hart, maar bij mij is voetbal altijd het doel. Het gevolg daarvan kan zijn dat de vrouwen en community zich ontwikkelen, dat meisjes en vrouwen een beter leven krijgen en dat dromen uitkomen.’
Pauw geeft aan dat de grote stappen in het vrouwenvoetbal al zijn gezet en dat er twintig jaar geleden al een groot congres over het vrouwenvoetbal was. ‘Ik snap dus ook niet zo goed waarom FIFA dit de eerste voetbalconventie noemt, dit is al de zesde of zo. Ja, misschien omdat het de eerste is van Gianni Infantino en hij ermee uit wil pakken. Het lijkt net alsof we ons moeten excuseren dat het vrouwenvoetbal bestaat. Hallo, we zijn verdorie de grootste sport ter wereld. Laten we ervoor zorgen dat degenen die het nodig hebben de steun krijgen om dezelfde ontwikkeling door te maken als de landen die dit al achter de rug hebben. Maar je moet er ook voor zorgen dat de top zich inhoudelijk kan ontwikkelen en verbeteren. En dat schiet nog niet zo op.’
Pauw voegt er direct aan toe: ‘Dat wil ook niet iedereen. Want dan moet je gaan praten over een paar zeer heikele thema’s. Bijvoorbeeld welke coaches er bij de verschillende landen en clubs worden aangesteld. Er worden nog altijd heel veel mannen aangesteld omdat ze een naam hebben als voetballer. Dat is niet op één plek zo, dit is een trend wereldwijd. Phil Neville bij het Engelse nationale team is slechts een van vele voorbeelden.’
‘Er worden nog altijd heel veel mannen aangesteld omdat ze een naam hebben als voetballer. Dat is een trend wereldwijd’
‘Maar het moet altijd om kwaliteit gaan. De beste vrouwelijke coaches hebben zich extreem verdiept en zijn heel professioneel. Dat zijn topcoaches. En ze zijn er hoor, met veel kwaliteiten. De passie die ik heb, die hebben zij ook. Wij gaan veel verder dan mannen die even leuk wat ervaring willen opdoen. Maar heel veel van deze topcoaches staan aan de kant omdat mannen die geen baantje kunnen vinden, door vriendjes worden aangesteld in het vrouwenvoetbal.’
‘Ze nemen spaarzame plekken in, want vrouwen hebben namelijk geen plaats in het mannenvoetbal. Toen ik als eerste vrouw de cursus Coach Betaald Voetbal ging doen, werd er een extra plek gecreëerd, omdat ik anders een plek van een man in zou nemen. Waarom vindt iedereen het dan normaal dat de beste vrouwen in de wereld aan de kant staan omdat afvallers uit het mannenvoetbal een baantje nodig hebben? Het niveau van de coaches holt hierdoor achteruit. Het is niet voor niets dat sinds 2000 in het vrouwenvoetbal maar één keer een man een groot toernooi heeft gewonnen. Dan heb ik het over EK’s, WK’s en de Olympische Spelen.’
Ook in Nederland is deze trend volgens Pauw zichtbaar. ‘Kijk naar Michel Kreek. In een van de specials die rondom dit WK uitkwamen, zei hij zelf dat hij ervaring moest opdoen bij de Vrouwen Onder-20. Jessica Torny kwalificeerde zich met Onder-19 voor het WK Onder-20 in Frankrijk, maar Kreek coachte daar. Dat vind ik kwalijk. Natuurlijk had de KNVB Torny daar toernooi-ervaring moeten laten opdoen, het was haar team, zij heeft de prestatie geleverd. Kreek gaat straks terug naar het mannenvoetbal, terwijl Torny een WK-ervaring mist. Dat is niet goed. Het wordt tijd dat de FIFA iets aan deze slechte trend gaat doen.’
Blatter
Pauw stelt dat het na het vertrek van Joseph Blatter bij de FIFA minder is geworden voor vrouwen. ‘Ja, Blatter was beter voor het vrouwenvoetbal dan Infantino. Blatter ging voor kwaliteit, de topvrouwen uit het vrouwenvoetbal. Die konden ook altijd bij hem terecht. Toen dingen in mijn ogen de verkeerde kant opgingen, heb ik hem aangesproken. Hij vroeg me om er een brief over te schrijven. Dat heb ik gedaan en mede daardoor is er in 2014 de taskforce voor het vrouwenvoetbal uit voortgekomen. Blatter koos altijd voor de beste vrouwen die de sport had voortgebracht. Er zijn nu nieuwe vrouwen binnengekomen en die moeten eerst ervaring opdoen. Ik steun ze en ben er voor ze, maar we hadden verder kunnen en moeten zijn. Iedereen heeft altijd heel veel negatieve woorden over Blatter, maar voor het vrouwenvoetbal is hij fantastisch geweest. Zonder Blatter waren we niet waar we nu zijn. Hij deed ooit de beroemde uitspraak: The future of football is feminine. Maar hij heeft de daad echt bij het woord gevoegd. Blatter heeft onevenredig veel geld naar het vrouwenvoetbal laten stromen op een moment dat de mannen ons nog collectief uitlachten. Maar hij wist dat de sport dat nodig had om tegen alle weerstanden in te kunnen groeien. Hij heeft de executive committee van de FIFA geopend voor vrouwen en ervoor gezorgd dat in alle comités de beste vrouwen kwamen.’
‘Blatter was beter voor het vrouwenvoetbal dan Infantino. Hij ging voor kwaliteit, de topvrouwen uit het vrouwenvoetbal’
Michel Platini uitte vorige week in verschillende Europese kranten forse kritiek op Infantino. De ex-prof, voor vier jaar geschorst omdat hij als UEFA-voorzitter een bedrag van 1,8 miljoen euro van Blatter had aangenomen, stelde onder meer dat Infantino geen enkele legitimiteit heeft. Maar ook dat hij niets heeft met het vrouwenvoetbal. ‘Hoe kan hij nu het vrouwenvoetbal promoten terwijl hij er voorheen alleen maar om lachte, Infantino heeft er nooit in geloofd.’
‘Maar zo zijn er heel veel’, zegt Pauw. ‘In Nederland zijn er ook mannen die het vrouwenvoetbal uitlachten, maar toch een plek innemen waar een vrouw had moeten zitten. Ik zal geen namen noemen, dat heeft geen zin. De lijst is eindeloos, Engeland, Australië, Canada en in Zuid-Amerika alle landen. Op clubniveau hetzelfde. Kijk maar naar de Premier League of onze eigen Eredivisie in het vrouwenvoetbal. Het ergste is dat headhuntersbureaus vrouwen benaderen, ze als de beste kandidaat voordragen bij een land, maar om oneigenlijke redenen worden ze weggezet. Vaak omdat ze weet wat ze wil, ze een sterke mening heeft. Op haar plek wordt dan een man gezet en die hoeft aan geen enkele van de gestelde criteria te voldoen.’
Er is op dit moment een onderzoek gaande naar vrouwelijke topcoaches in het vrouwenvoetbal. Wat bezielt hen en hoe houden ze zich staande in een voornamelijke mannenwereld? Het onderzoek wordt uitgevoerd door een internationaal team van zeer ervaren onderzoekers op het gebied van sport, coaching en training en genderkwesties. Aan het eind van het WK zullen de resultaten op een symposium worden gepresenteerd.
#metoo
Gelijke kansen is slechts één onderwerp. Seksuele intimidatie in de sport is ook een braakliggend item. Afgelopen week kreeg Keramuddin Karim, de voorzitter van de Afghaanse voetbalbond, een miljoen euro boete en een levenslange schorsing door de FIFA. Hij werd schuldig bevonden aan seksueel misbruik van meerdere Afghaanse voetbalsters. De zaak-Karim is niet de enige, wereldwijd komt er steeds meer naar buiten en een #MeToo-golf in het vrouwenvoetbal wordt steeds aannemelijker.
‘Toen ik het artikel over die hoogleraar van de Universiteit van Amsterdam (hij werd geschorst vanwege seksueel grensoverschrijdend gedrag, red.) las, dacht ik: Wanneer komt het nou?’, zegt Pauw. ‘Want wereldwijd is seksuele intimidatie in het vrouwenvoetbal een heel groot probleem. Daar moet de FIFA iets mee. Het is heel terecht dat Infantino daar vragen over krijgt. Maar laat hij er wat aan doen. De KNVB ook. Allereerst door als er iets naar voren komt, het serieus te nemen.’
Als we vragen of dat nu dan niet gebeurt, zegt Pauw: ‘Nee. Ik kan er niet meer over vertellen, want dan moet ik namen noemen. Bij de bond weten ze precies waar het om gaat. Wereldwijd wordt er van alles geroepen over veiligheid, dat we een veilig klimaat voor meisjes moeten creëren, zodat we kunnen sporten. Maar daar waar het niet veilig is, wordt niet ingegrepen. Alleen daar waar het extreem is. Bijvoorbeeld in Afghanistan, daar heeft de FIFA een heel goede rol in gespeeld. Door eerst het in veiligheid brengen van de meiden en daarna te onderzoeken. Het moet kennelijk eerst extreem worden, want de dagelijkse intimidatie van vrouwen is blijkbaar normaal. Ik ervaar het ook nog steeds. In voetbal is seksuele intimidatie geaccepteerd gedrag. Alle vrouwen krijgen ermee te maken. Alle vrouwen. Ik denk wel dat de hele #MeToo-beweging goed heeft geholpen, maar we zijn er nog lang niet. In de sport durven vrouwen er minder voor uit te komen, omdat ze bang zijn dat hun carrière dan over is. Dat is de enige verklaring waarom je er zo weinig over hoort terwijl ik weet dat het zo vaak gebeurt. Onderling weten we het ook precies van elkaar. Degene die zegt dat zij het niet herkent, zegt steevast na een paar voorbeelden: “Oh, nou ja, daar ben ik aan gewend hoor”. We hebben al veel voor elkaar gekregen, maar er is ook nog heel veel te doen.’
Natuurlijk is Pauw in het vrouwenvoetbal in veel opzichten een pionier geweest. Maar dat woord kan ze bijna niet meer horen. Veel liever heeft ze het als topcoach over voetbal, het niveau van de trainers, de spelers en het spel. Want ook daar maakt ze zich zorgen over. Pauw: ‘Ik kan me nog herinneren dat ik huilend voor de televisie zat toen ik de eerste reclame zag met daarin een voetballend meisje. Het ging volgens mij om Omo, net na onze halve finale tijdens het EK 2009. Nu zie je niet één jongetje meer. Dat is het andere uiterste. Als je nu geen meisjes laat zien in je reclames, doe je niet mee. Maar deze extremen komen als een boemerang terug en daar houd ik mijn hart voor vast. Zichtbaarheid is prachtig, maar het moet om de inhoud blijven gaan. Dat baart me inderdaad zorgen.’
Toen één spreker tijdens de conventie zei dat het vrouwenvoetbal steeds beter wordt op technisch en tactisch vlak, zei Pauw tegen haar buurvrouw: ‘So what, in 2011 was het ook al heel goed.’
‘Als je nu geen meisjes laat zien in je reclames, doe je niet mee. Maar deze extremen komen als een boemerang terug en daar houd ik mijn hart voor vast’
‘De WK-finale Amerika-Japan in dat jaar was waanzinnig’, zegt de Nederlandse. ‘En nu vallen we haast van onze stoel als vrouwen een goede wedstrijd spelen? Dat komt omdat we in Nederland een tijdlang achter het niveau van de anderen hebben aangehobbeld. Gelukkig hebben we het verschil in niveau goedgemaakt, maar daar hebben we te lang over gedaan.’
In Andere Tijden Sport doet Pauw uit de doeken wat het allemaal met haar heeft gedaan toen ze in 2010 besloot te stoppen bij de KNVB. Ze heeft het nog altijd moeilijk met de manier waarop dingen zijn gelopen. ‘Ik bemoeide me niet met allerlei zaken ineens. Het was andersom’, aldus Pauw. ‘De profsectie bemoeide zich er ineens mee. Mannen die zich nog nooit om het vrouwenvoetbal hadden bekommerd, gingen zich, niet geremd door enige kennis van zaken, met van alles bemoeien. Ze doken erbovenop. En als ik zei: Ho ho, niet zo snel, laten we er rustig over praten, dan was ik moeilijk en viel er met mij niet te werken.’
‘Er werd gezegd dat ik met iedereen ruzie maakte, maar ik zat ze alleen in de weg. Omdat ik al 25 jaar bezig was met wat een heel fragiele structuur was. Ik zag dat ze de verkeerde kant opgingen. In 2010 werd het gemengd voetbal de nek omgedraaid. Dat was ineens geen speerpunt meer bij de KNVB. Iedereen moest maar in meisjesteams gaan voetballen, met alle gevolgen vandien. Ik zei: Ho jongens, stop, doe dit nou niet. Wees realistisch. Kijk naar waar we vandaan komen, wat we achter de rug hebben en waar we naartoe moeten. Zal ik de onderzoeken er even bij pakken? Maar dat hoefde niet, de plannen moesten zo snel mogelijk worden ingediend. Maar welke basis diende dan voor die plannen? “Ja, mijn buurmeisje speelt ook gemengd en die zit op de bank.” Het is letterlijk tegen me gezegd. En ik had zes universitaire onderzoeken begeleid in het gemengd voetbal. Ik zei: Alle meisjes in meisjesteams? Dat gaat niet, we hebben drieduizend clubs. Als je meisjescompetities opzet, hebben de besten geen goede opleiding meer omdat het verschil onderling nog te groot is. Dat is ook gebleken.’
Als de Ton Boot van het vrouwenvoetbal, degene met een heldere visie en een goed plan, kreeg ze in nagenoeg alles gelijk. Dat was voor haar pijnlijk, omdat de bond het nooit erkende. Maar moet Pauw het verleden niet een keer laten rusten en haar kennis, ervaring en expertise aanwenden om de KNVB en daarmee het vrouwenvoetbal in Nederland opnieuw verder te helpen?
‘Diverse keren heb ik de KNVB aangegeven dat ze van mijn expertise gebruik kunnen maken’, antwoordt Pauw. ‘Ik heb zelfs gebeld naar degene die werd aangesteld, maar die geen enkele ervaring in sportontwikkeling had. Ik zei: Ik stap over het verleden heen en ben bereid duidelijk te maken wat sportontwikkeling is en welke stappen in het vrouwenvoetbal gezet moeten worden. Ze moeten nog terugbellen. Er zit kennelijk nog altijd rancune naar mij. Waarschijnlijk omdat ik op alle vlakken gelijk had. Als ik wilde praten over de plek van het vrouwenvoetbal op de website, dan werd ik teruggestuurd naar mijn bureau. Ik was nog geen twee maanden weg en dat wat ik had voorgesteld, werd gedaan. Er is echt een stroming geweest die per definitie tegen me was, wat ik ook besprak of voorstelde.’
Op marketinggebied erkent Pauw dat het nu fantastisch gaat met het Nederlandse vrouwenvoetbal. Maar op de inhoud is volgens de trainer nog een wereld te winnen. ‘Na 2011 was het niveau van het voetbal internationaal een tijd echt ver weggezakt. Gelukkig zie ik het nu weer omhooggaan, maar het kan nog beter. Er wordt bijvoorbeeld best veel geïnvesteerd door de KNVB in het vrouwenvoetbal, maar juist daar op de plekken waar het nodig is – de Eredivisie en de talententeams – gebeurt dat niet. De streep door de talententeams is de grootste fout die ze maken en daar gaan ze ook op terugkomen. Van de concentratie in twee of drie teams worden goede jonge spelers verspreid over negen Eredivisie-clubs. Dat is een verwatering van talent, er zit dan een hoop ballast bij. Er moet echt een goede competitie zijn, dat is namelijk het hart van de sport. Alleen als die goed is, ontwikkelt de sport zich. Je moet eerst een goede analyse maken van de structuur en dan kijken wat er nodig is. Zodat uiteindelijk ieder meisje een traploze weg heeft naar het nationale team.’
Oranje wereldkampioen
Volgens Pauw moet de Eredivisie daarvoor terug naar 2007. ‘We zitten nu in een situatie waarin de clubs elkaar buiten het veld aan het beconcurreren zijn. We zijn bijna terug bij af. Amerika is hét voorbeeld van hoe professionalisering van het vrouwenvoetbal moet worden aangepakt. De bond bekostigt de competitie voor een heel groot deel. Dat zou in Nederland ook moeten, het kan niet anders. Van de clubs komt het namelijk niet. Ik heb destijds de helft van het A-teambudget gebruikt om de Eredivisie te bekostigen. De technische vrouwenvoetbalstaf had ik gedetacheerd als coach bij de clubs. Ik zat nog alleen op kantoor. Dat heb ik met alle liefde gedaan, want het enige wat ik voor ogen had, was wat er uiteindelijk in 2017 gebeurde. Succes met de Oranje Leeuwinnen. Daarvoor heb ik nachten doorgewerkt, er lag zoveel op mijn bordje.’
Pauw verheugt zich op dit WK, de wedstrijden en de duels van de Oranje Leeuwinnen. Als de voormalig bondscoach stelt dat die nu titelkandidaat en zelfs een van de favorieten voor het WK zijn, antwoorden we dat de vrouwen daar zelf anders over denken. Bondscoach Sarina Wiegman probeerde vorige week in VI de euforie die in Nederland is ontstaan, te temperen. Over alles wat ze hoort en ziet, zei ze: ‘We zijn al vijftien keer wereldkampioen geworden.’
‘Wat is dat nu voor onzin’, meent Pauw. ‘Natuurlijk weten de Leeuwinnen zelf ook wel dat ze medefavoriet zijn. Met zo’n voorhoede mag je je nooit verstoppen. Duitsland klimt uit een dal, Canada kan niet tippen aan het niveau van Nederland, Amerika heeft het probleem dat ze twee teams hebben die ze kunnen opstellen. Ga dat maar eens managen. Australië heeft een groot probleem, dat heeft een van die mannen (Ante Milicic) die nog nooit vrouwen heeft gecoacht. Frankrijk is het thuisland, ik vond ze tegen Thailand zwaar over het veld bewegen. Misschien hebben ze te hard getraind en wellicht is er rust ingelast na dat duel. Maar ze hebben een geweldige potentie en zijn zeker ook kandidaat. Engeland ook, hoewel Jordan Nobbs haar kruisbanden heeft gescheurd. Het is zonder haar op het middenveld echt een stukje minder. En Japan is voetballend heel goed, maar ze missen een uitmuntende spits.’
Kortom: de Oranje Leeuwinnen moeten volgens Pauw geen verstoppertje spelen. ‘In 2017 met het EK heb ik het gezegd. Voor het toernooi begon zei ik dat Oranje zou gaan winnen. Ik werd daar in VI voor afgemaakt door Pierre van Hooijdonk in zijn column. Hij vond het belachelijk dat ik dit had gezegd en de Leeuwinnen met extra druk had opgezadeld. Hij is er nooit op terugkomen, maar een klein beetje gelijk had ik wel. Toch? We waren niet een beetje beter, we waren heel veel beter dan alle landen. Misschien was ik wel de enige die precies wist wat er internationaal allemaal speelde.’
Een WK is anders, weet ook Vera Pauw. ‘Nederland is zeker een van de favorieten. Maar als je in de kwartfinale tegen Amerika komt, kan een paal of lat of een scheidsrechter bepalend zijn. Je moet ook geluk hebben. Maar we hebben niet alleen de beste aanval, we hebben ook de beste balans in het team, omdat alle speelsters uit het gemengde voetbal komen. Internationaal is dit niet zo. Jacky Groenen was de eerste speelster die zelfs op districtsniveau met en tegen jongens speelde. Daar hebben we keihard voor gestreden, dat was altijd het plan. En nu om het nog beter te maken, ben ik er als ze me nodig hebben. Ik ben er altijd. Ik sta altijd open om het met iedereen over de ontwikkeling van talent en het vrouwenvoetbal te hebben.’