De chaotische zoektocht van de KNVB en technisch directeur Hans van Breukelen naar een nieuwe bondscoach resulteerde in een trainer die moest vechten voor zijn integriteit – Henk ten Cate – en een ander – Dick Advocaat – die beschadigd aan de job begint. Over een strijd die alleen maar verliezers heeft opgeleverd.
I: Waarom Henk ten Cate zijn telefoon open hield
Henk ten Cate was even bondscoach van Oranje, bedankte uiteindelijk voor de eer en vocht vervolgens voor zijn integriteit. ‘Ik moest het zo doen. Anders had niemand mij geloofd.’
Een uur na de wedstrijd van Al Jazira tegen Lekhwiya SC uit Qatar (1-3) krijgt Henk ten Cate telefoon. Hij loopt weg van de witte Range Rover, waarmee we richting de Corniche wilden om een drankje te gaan drinken op de geboorte van zijn tweede kleinkind, een meisje. Ten Cate trekt rondjes over de parkeerplaats voor het Mohamed Bin Zayed Stadion en steekt vuur in een nieuwe Marlboro. We houden bewust afstand. Dit is geen familie die belt, maar een zeer serieus zakelijk onderhoud. Intussen rijden de Mercedessen, BMW’s, Porsche’s en Lamborghini’s het stadionterrein af en is het nog broeierig warm, 26 graden. Een half uur later drukt Ten Cate het gesprek weg, staart over de inmiddels verlaten parkeerplaats, klikt de Range Rover open en zegt: ‘Ik trek mijn kandidatuur voor het bondscoachschap in. Ik maak zo een statement, dan heb jij morgen een bericht online.’
We vragen wat er is gebeurd. Ten Cate zegt dat Van Breukelen net belde: hij neigt ineens toch meer naar Advocaat. Is dat dan zo verrassend? ‘Ja’, antwoordt Ten Cate, ‘want gisteravond heeft hij me toegezegd dat ik bondscoach zou worden van het Nederlands elftal.’ We kunnen dit niet geloven. De technisch directeur van de KNVB die een trainer de toezegging doet bondscoach te worden en dat 24 uur later weer intrekt. ‘Ik zweer het’, zegt de coach. We stellen dat het zijn woord is tegen dat van Van Breukelen en er in Nederland ongetwijfeld cynisch gereageerd zal gaan worden als Ten Cate gaat zeggen dat niet Dick Advocaat, maar híj de eerste keus was van de technisch directeur. Ten Cate vreest hetzelfde. Zonet heeft Hans van Breukelen hem namelijk verteld dat hij alles zal ontkennen, dat er geen enkele toezegging is gedaan. Ten Cate denkt na. ‘Mijn integriteit staat op het spel als hij dat gaat doen.’
Dan weer telefoon. Van Breukelen. Ten Cate legt de vinger op zijn lippen. De td vraagt of Henk niet wil wachten met dat statement. Het zit hem niet lekker. Hij is niet van plan hem zo snel te laten vallen. Er is toch altijd ruimte voor een oplossing? Ten Cate blijft beleefd. Hij vraagt wat Van Breukelen dan in ’s hemelsnaam heeft doen besluiten van gedachte te wisselen? Wat is er gebeurd sinds gisteravond? De td geeft geen antwoord, maar zegt dan er toch nog niet helemaal uit te zijn. Hij bevestigt voor het eerst die avond dat Ten Cate gisteren (maandag) inderdaad was toegezegd bondscoach te worden. Wil Henk toch niet even wachten? Ze zullen later weer bellen. Ten Cate kijkt veelbetekend opzij. Hij spreekt de waarheid. ‘Ik móét het zo wel doen, helaas. Ik kan gewoon niet anders.’
We rijden door. Weer telefoon. Zijn dochters dit keer. De oudste is tante geworden en vertelt hoe indrukwekkend de bevalling is geweest.
Ten Cate straalt even, helemaal als later zijn jongste dochter ook nog belt, nog helemaal onder invloed van narcose en geluk. De trainer is een trotse opa, maar kan er nog niet echt van genieten. Het liefst belt hij nu zijn vrouw, maar die is in het ziekenhuis bij de pasgeboren baby. Haar lastigvallen, heeft nu weinig zin, terwijl hij toch een cruciale beslissing moet gaan nemen. Het is zijn droom bondscoach te worden van Oranje. Hij had de toezegging daarvoor op zak en het telefoontje van Van Breukelen net na de wedstrijd, met de mededeling dat hij weer was gaan twijfelen, gooit nu ineens alles overhoop. ‘We gaan naar mijn huis, ik heb geen zin om nu in een restaurant te zitten.’
Rutten
In een zucht zoeven we naar de twintigste etage van de Pearl Tower. Ten Cate bewoont er een appartement van tweehonderd vierkante meter, met een geweldig uitzicht op zee, het paleis van de Sjeik en de chique Corniche met al haar clubs, restaurants en barretjes. Hij schenkt een Bacardi-cola in met ijs, gaat zitten en denkt na. Wat nu? Hij beslist definitief zijn kandidatuur in te trekken. Zo verder gaan heeft geen zin. Hij probeert meteen Van Breukelen te bellen, maar die neemt niet op. Zo verstrijken de uren. Terwijl hij probeert de td te bereiken, vertelt hij over zijn plannen met Oranje. Dat hij het met Fred Rutten helemaal zag zitten, maar deze trainer vanochtend afbelde omdat-ie zelf hoofdcoach wilde zijn. Dat kan Ten Cate trouwens wel begrijpen. Hij zelf zei ooit nee tegen Louis van Gaal toen die hem vroeg mee te gaan als assistent naar Barcelona. Een jaar later ging hij wel, als rechterhand van Frank Rijkaard. Was Van Gaal niet blij mee. Intussen heeft hij wat zinnen op papier gezet, een statement voor de media, waarin hij uitlegt wat er de afgelopen 24 uur allemaal is gebeurd.
Dan telefoon. Eindelijk, Van Breukelen. Die begint te vertellen over de combinatie met Rutten. Hij en Henk, dát was zijn ideale duo. Ten Cate grijpt meteen in. Waarom zegt hij dat nu pas? Rutten was zíjn idee. Vloog Van Breukelen dan helemaal naar Abu Dhabi om met een halve bondscoach te gaan praten? Nee, zegt de td. Had hij hem de job toegezegd of niet? Ja, bevestigt Van Breukelen. Is hij overruled, misschien door Jean Paul Decossaux, de commerciële baas van de bond, nu algemeen directeur ad-interim?
Had hij Ten Cate de job toegezegd of niet? Ja, bevestigt Van Breukelen
Van Breukelen vraagt die naam te herhalen en daarna hoe Ten Cate daar nu bij komt.
Ten Cate zegt dat hij zijn statement zal appen naar Van Breukelen. Dat lijkt hem wel zo netjes. Van Breukelen geeft aan hier snel op te zullen reageren en belt een paar minuten later al terug. Hij smeekt Ten Cate dit niet te doen. Geef hem alstublieft nog drie dagen om een en ander te regelen. Ten Cate vraagt opnieuw waarom.
Van Breukelen bekent dat hij enorm is gaan twijfelen. Hij weet het niet meer. ‘Dit heeft zo geen zin, Hans’, zegt Ten Cate. Van Breukelen benadrukt nog maar eens te zullen gaan ontkennen dat dit gesprek ooit heeft plaatsgevonden.
Ten Cate vraagt vervolgens naar de berichten die hij hem heeft gestuurd. Die zijn toch ook duidelijk over het feit dat hij op maandagavond 24 april de toezegging had de nieuwe bondscoach te worden van Oranje? Van Breukelen wenst Ten Cate nog een goede nacht.