Hoe Peter Bosz met Ajax een finale verloor (en het toch precies weer zo zou aanpakken)

Een voetbalwedstrijd bekijken door de ogen van Peter Bosz is een wonderlijke ervaring – je bekijkt dezelfde beelden, maar je ziet volstrekt verschillende dingen.

Scènes waarvan je denkt dat ze belangrijk zijn, vindt hij er niet zo toe doen.

Scènes die volstrekt onbelangrijk lijken, noemt hij cruciaal.

Dan stopt hij de video met een ferm tikje – pat! – op de spatiebalk, spoelt hij de scène terug met felle tikjes op het toetsenbord – tik-tik-tik-tik-tik-tik – en speelt hij de video weer af, soms twee of drie keer, telkens dichter bij het scherm komend, totdat hij zeker weet dat hij alle informatie die verstopt zat in die fracties van een seconde heeft gedestilleerd.

‘Dit zijn de details die beslissend zijn’, zegt hij dan.

Het zijn geen scènes die de voetbalprogramma’s halen. Goals, kansen, overtredingen – Bosz is er niet wezenlijk in geïnteresseerd. Dat is voor de media en de fans.

Zijn aandacht gaat vooral uit naar de situaties vóórdat een kans ontstaat. Of, vaker nog, situaties dáár weer voor, als een kans nog ver weg lijkt, maar als wel omstandigheden gecreëerd hadden kunnen worden die tot kansen leiden.

Kleine handelingen die wel en niet goed gaan, die deurtjes openen of sluiten naar nieuwe handelingen, waardoor volgens Bosz ‘een wedstrijd kan kantelen’.

Tenminste: als niet het ene, maar het andere was gebeurd.

Een post-mortem van de belangrijkste wedstrijd van een Nederlandse club in tijden

Op deze manier keken we - Correspondent-schrijver Michiel de Hoog, voetbalscout Nikos Overheul, en ik - met Bosz de Europa League-finale van 2017, tussen Ajax, door hem getraind, en Manchester United.

Het was de belangrijkste wedstrijd uit zijn carrière als trainer. Het was ook de belangrijkste wedstrijd van een Nederlandse club in tijden, en misschien wel de laatste keer ooit dat een Nederlandse club in de finale komt van een Europees toernooi. En het was een teleurstelling – Ajax verloor een saaie finale ogenschijnlijk kans- en machteloos.

Het was óók een wedstrijd die Bosz nog niet had teruggekeken. Normaal kijkt hij elk duel drie keer terug. Direct na afloop in de bus of in het vliegtuig, nog een keer ‘s nachts bij thuiskomst op de bank, en een keer de ochtend erna op de club: kijken, stoppen, schrijven, terugspoelen, stoppen, kijken, schrijven, et cetera.

Pas dan, als de hele wedstrijd scène voor scène is ontleed, trekt Bosz conclusies.

Na afloop van deze finale deed hij dat allemaal niet: het was Ajax’ laatste wedstrijd van dat seizoen en Bosz’ laatste wedstrijd als trainer van Ajax. Na de zomervakantie zou hij overstappen naar Borussia Dortmund: er viel niets meer te evalueren en te verbeteren.

En er was nog een reden waarom hij de wedstrijd niet had teruggekeken. Niet zozeer de 0-2 nederlaag zelf, maar vooral de manier waarop Ajax verloor. Bosz: ‘Het was een boutwedstrijd. Ik heb op de bank geen moment zitten genieten. Ik zag niet het Ajax dat in dat seizoen zo geweldig kon spelen. Daar ga ik dan niet nóg eens naar zitten kijken.’

Toch was dat precies wat wij graag wilden doen: deze historische finale door zijn ogen zien, scène voor scène, ook al zou hij er niet van genieten. We waren benieuwd naar het denk- en kijkproces van een toptrainer. Bovendien: de belangrijkste wedstrijd van een Nederlandse club in jaren verdient een zorgvuldig post-mortem.

Als (toen nog) werkloos trainer had hij wellicht tijd ons te woord te staan, zo hadden Michiel en ik onafhankelijk van elkaar bedacht. Bij een club worden trainers continu geleefd; tijd voor rustige interviews hebben ze niet. En dus trokken we naar Apeldoorn.

Een van de fracties van een seconde waarin de wedstrijd een andere afslag had kunnen nemen