Het sportieve leven van Marco van Basten (55) kende veel hoogtepunten, maar ook grote teleurstellingen. Zijn prestatiedrang dreef hem soms over de grens van wat nog gezond was voor lichaam en geest. In zijn biografie Basta zoekt Van Basten naar een verklaring voor die maniakale zucht naar perfectionisme. Hij denkt het antwoord te vinden in zijn jeugd. ‘Faalangst wordt doorgegeven door je superieur en je superieur, dat is je vader.’
Het leven van Marco van Basten bestaat uit twee helften: voor en na 21 december 1992. De dag van de laatste zware enkeloperatie, waarna duidelijk werd dat hij nooit meer de topvoetballer van voorheen zou zijn.
Het heeft hem jaren gekost om daarvan los te komen. Als sportman en als mens. ‘Achteraf besef ik dat het een bizarre tocht is geweest’, vertelt hij in zijn biografie. ‘Nu ik op mijn 55ste rustig terugkijk op die enkeltoestanden, komen er andere dingen naar voren. Het contrast tussen het hoge en het lage was enorm. Voor en na 21 december 1992. Dat verschil was zo extreem.’
‘Vanaf de hoogste top in het leven, gevierd worden door de wereld, tot een val diep naar beneden waar je terechtkomt in de modderstromen vol viezigheid. Ik kwam echt in een riool terecht.’
Van Basten omschrijft zijn val als ‘een periode van drie jaar waarin ik moeilijk kon genieten. Dat ik echt een groot probleem had, maar niet wist wat ik moest doen. Wat ik deed, was uit de rottige situatie proberen te komen, oplossingen vinden. Continu proberen te begrijpen. Wat moet ik doen? Wie heb ik nodig? Het was een enorme zoektocht. En dat is niet gelukt. Ja, uiteindelijk is het wel gelukt om weer normaal te leven. Zonder pijn, maar met een offer. En dat offer was groot. Dat ging om een mensenleven. Al ging het dan niet over doodgaan. Het ging wel over doodgaan als voetballer.’
Tot aan november 1992 had Van Basten zestien maanden aan een stuk op topniveau gepresteerd. ‘Alles lukte’, zegt hij. Van Basten werd dat jaar gekozen tot Europees en Wereldvoetballer van het Jaar. Zonder dat daarover discussie kon bestaan. Van Basten was de allerbeste. Die fatale operatie had een blijvende impact op zijn leven, zowel sportief als privé. In Basta vertelt hij openhartig over de band met zijn ouders. Hij baseert zich vooral – en dat is interessant – op een hele berg aantekeningen die hij in 1995 maakte en nooit meer teruglas. Totdat dit boek zich aandiende en hij met auteur Edwin Schoon zijn gedachten kon ordenen.
Zijn krabbeltjes geven Van Basten meer inzicht in zijn eigen psyche en de drijfveren die hem naar de pieken en dalen in zijn leven leidden. Van Basten gaat de diepte in, stelt zich kwetsbaar op en onderwerpt zich aan een scherpe zelfanalyse.
