Voetbal International viert dit jaar zijn zestigjarig jubileum. Naar aanleiding daarvan herplaatsen we elke weekeindedag een verhaal uit ons rijke archief. We houden daarbij geen chronologische volgorde aan. De ene dag kunnen we uitpakken met een artikel over het EK 1988, terwijl we de dag erna een interview met de toen als trainer doorbrekende Arne Slot uit 2019 nog eens kunnen publiceren.
We schrijven eind 1995. Oranje heeft zich op de valreep geplaatst voor het EK 1996, de voetbalwereld vraagt zich af wat het kersverse Bosman-arrest allemaal teweeg zal brengen en de traditionele topdrie staat er goed op in Europa, met kwartfinaleplaatsen voor Ajax (Champions League), Feyenoord (Europa Cup II) en PSV (UEFA Cup). In het kerstnummer van VI worden de 'trainers van de toekomst' voorgesteld: Danny Blind (Ajax), Peter Bosz (Feyenoord) en Jan Wouters (PSV), die allen het einde van hun spelersloopbaan zien naderen. Het levert een boeiend gesprek op met VI's Ted van Leeuwen.
Waarom hield Rolland Courbis zijn wedstrijdbesprekingen in een verduisterde doucheruimte? Waarom gaf Franz Beckenbauer helemaal geen bespreking? Waarom schafte Louis van Gaal de duurlopen af? Is de teambuilding het antwoord op alles? We vroegen het Jan Wouters, Danny Blind en Peter Bosz. Drie belangrijke spelers voor hun club, die één ding gemeen hebben: ze bevinden zich in de herfst van hun carrière. Worden zij de trainers van de toekomst?
Wat is de kenmerkende eigenschap van een goede trainer?
Wouters: 'Kijk op het spel hebben, een beetje psycholoog zijn. Kunnen denken voor een man of twintig. Verder eerlijkheid en duidelijkheid.'
Bosz: 'Dat hij met zijn elftal goed voetbal speelt en daarmee ook presteert.'
Blind: 'Ik zou het omdraaien. In de top staat de prestatie voorop. Altijd en overal. De prestaties bepalen hoe het binnen een club het gaat. Nederland kent als een van de weinige landen een voetbalcultuur waarin ook mooi voetbal gespeeld moet worden.'
Wouters: 'Ik zou kiezen voor de speelwijze en het resultaat moet daarvan een gevolg zijn. Ik ben een winnaar, absoluut, maar er is meer dan winnen alleen. Het moet via een speelwijze die mij voor ogen staat. Ik zie liever met vallen en opstaan een team groeien, dan dat ik vijf keer met 1-0 win en geen progressie zie. Dat past ook bij Nederland: spelers willen leren. In Duitsland worden spelers na een wedstrijd door hun trainer vaak aangesproken op persoonlijke fouten. "Hoe kon je zo'n bal onder je voet laten doorgaan?" In Nederland is dat veel minder. De speler weet wel dat hij die bal niet onder zijn voet moest laten doorlopen. Het gaat om de gedachte: wat hebben we als team wel of niet goed gedaan, was er aansluiting, was de balcirculatie snel genoeg, wat deden we met balverlies? Persoonlijke fouten zullen altijd voorkomen. In Nederland zijn we meer bezig met essentiële dingen. Natuurlijk moet je een verdediger wel vertellen dat hij een technische fout heeft gemaakt, maar we maken van het detail geen hoofdzaak.'
Bosz: 'Duidelijkheid is de belangrijkste eigenschap voor een trainer.'
Wouters: 'Erich Ribbeck, mijn trainer bij Bayern, zei weleens in de rust: "We moeten meer van de goal afkomen". Maar nooit hòe. En daar gaat het nou net om. Dat onderscheidt de goede trainer. Ik had het daar weleens over in de kleedkamer. Dat de libero niet moest blijven hangen bijvoorbeeld. Maar Duitse spelers zijn niet in die cultuur opgegroeid. "Ja, maar nu moeten we trainen, naar buiten", zeiden ze dan.'
Bosz: 'Nederlandse spelers willen ook allemaal meepraten, meedenken over de tactiek. Dat is tevens een kwaliteit van ons voetbal. In Frankrijk, waar ik speelde, maar ook in Spanje en Italië, volgen de spelers blindelings de instructies van een trainer op. De trainer is er de baas. In Nederland is er een dialoog.'
Blind: 'Die heeft Van Gaal ons zelfs opgedrongen. Vanaf het moment dat hij de leiding kreeg is hij ermee bezig geweest spelers te laten meedenken. Dat is overigens niet van de ene dag op de andere gegaan. Het is gegroeid.'
Wouters: 'In Duitsland heb je dat veel minder, eigenlijk niet. Die spelers hadden zoiets van: "Wouters, wat zeur je nou, we hebben toch gewonnen?" In Nederland zijn trainers veel meer bezig met voetbal als product, het publiek iets te bieden. In Duitsland zijn ze gefixeerd op het resultaat. Je kunt het ze niet kwalijk nemen, ze zijn heel anders opgeleid. Het zijn ook niet alleen de spelers, ook de trainers. Als ik het over pressing had, dachten ze in Duitsland dat je met alles en iedereen naar voren moest rennen. Het gevolg was dat veel spelers te diep stonden, waardoor we makkelijk uitgecounterd werden. In Nederland weet iedere speler dat pressing gaat om het veroveren van de afvallende bal.'
Duidelijkheid is de belangrijkste eigenschap voor een trainer
Blind: 'Een goede trainer is hij die het beste uit iedere speler haalt. Maar dat is een heel simpel antwoord voor een hele complexe materie. Dan is er een hele weg afgelegd. Er is veel veranderd, de afgelopen vijf, zes jaar. De trainer is niet meer alleen, hij beschikt over experts. Inspanningsfysiologen, diëtisten, noem maar op. Ik ben iemand van de oude stempel, ik rek nooit, ik doe nooit krachttrainingen, maar dat wil niet zeggen dat het de enige juiste weg is. Je moet er wel voor openstaan. Beenhakker, en later Van Gaal, zeiden altijd al dat een lange voorbereiding met lange tempolopen niet nodig was. Sinds de inspanningsfysioloog Jos Geijsel bij Ajax is binnengekomen, is er op dat gebied heel wat veranderd. Revolutionair voor de voetballerij is onze conditietraining. Geen ellenlange boslopen meer in de voorbereiding, zelfs geen 400-meters meer, ook niet gedurende het seizoen. De langste afstand die wij lopen, is 200-meter. Die 200-meters komen een paar keer per week terug, maar verder is het alleen maar 10-, 15-, 20-meters die we lopen.'
Wouters: 'Sinds Geijsel naam gemaakt heeft bij Ajax, zijn ze er ook bij ons erg mee bezig. We lopen nog wel redelijk veel, maar de nadruk ligt op kort werk, wedstrijdgericht. Lange duurlopen hoeven niet. Bij een goede veldbezetting hoef je ook geen lange afstanden te lopen, verzuring treedt niet op. Maar als ik zou spelen zoals Bayern, waar de backs zeventig, tachtig meter bestrijken, zou ik het anders doen. Ribbeck zei altijd: "Voetbal is zeventig procent lopen." Ik heb een andere mening. Lopen kun je door een goede veldbezetting enorm beperken. Maar dat is de Duitse gedachte. Dan ging ik weleens naar de jeugdopleiding kijken, en dan zag ik ze conditietraining doen… Dat kan toch niet! Toen ik dertien was, liep ik twee marathons in een wedstrijd, maar ik had nog nooit conditietraining gehad.'
Blind: 'We lopen veel minder, maar een feit is dat we ons ieder jaar fitter voelen, in maart ben ik nog net zo fris als in de eerste maand. Bovendien hebben we van spierblessures bijna geen last.'
Bosz: 'Het heeft er ook mee te maken dat Ajax zoveel wint. Als je 's zondags gewonnen hebt, traint het 's maandags een stuk lichter dan wanneer je verloren hebt. Zeker als het een tijdje slecht gaat, is de maandagtraining een martelgang. Hoewel ik besef dat de Ajax-successen mede een gevolg zijn van de veranderde trainingsmethode, wil ik er maar mee zeggen dat vermoeidheid ook te maken heeft met hoe je je voelt en niet alleen een lichamelijke kwestie is.'
Wouters: 'In mijn begintijd bij FC Utrecht trainden we onder Barry Hughes alleen met de bal. We deden ook niet aan lange conditielopen, 400-meters, ik kan me niet herinneren ooit langer gelopen te hebben. Passen, sprinten, alles kort. Toen de competitie begon, was ik bang: ik dacht, ik heb nooit genoeg conditie. Maar die angst bleek ongegrond. We stonden een keer met 4-1 achter in de rust, we bogen het om tot 7-4. We hadden dus wel conditie.'