‘Wie zou het anders moeten doen?’ Deze vraag van Louis van Gaal was bijzonder pijnlijk voor zijn nieuwe werkgever. Want veel meer opties dan een zeventigjarige bondscoach had de KNVB niet. Ondanks een peperdure opleiding levert Nederland nauwelijks toptrainers af. Dat is het gevolg van jarenlang zwalkbeleid, waarin oud-voetballers privileges kregen en inhoudelijke vernieuwing uitbleef.
Opeens had Jaap Stam er schoon genoeg van. Klassikale lessen bevielen hem niet, dus gaf hij een interview om zich daarover te beklagen en trok hij zich terug uit de UEFA Pro-cursus. Onder mediadruk kwam de KNVB hem tegemoet met een aanpak op maat. Dat typeert hoe veel oud-spelers naar de trainersopleiding kijken. Het is een noodzakelijk kwaad om het papiertje te krijgen dat nodig is om in het betaalde voetbal te werken. Toen Willem van Hanegem ooit de vraag kreeg of hij wat had opgestoken tijdens de cursus, antwoordde hij droog: ‘Ja, een paar sigaretten.’ Generatiegenoot Johan Cruijff weigerde zelfs lessen te volgen in Zeist. ‘Iemand die twintig jaar in een kleedkamer heeft gezeten, weet meer dan iemand met tweeduizend diploma’s’, luidde zijn overtuiging. Hij noemde zichzelf technisch directeur om de regelgeving te omzeilen. De benodigde papieren kreeg Cruijff uiteindelijk cadeau wegens zijn verdienste voor het Nederlandse voetbal. Omdat hij geloofde dat zijn uitzonderlijke inzicht de regel in plaats van de uitzondering was voor oud-spelers, wierp dit precedent een donkere schaduw vooruit.