Hoe kampioen Juventus opnieuw onaantastbaar werd

Wekenlang brak trainer Massimiliano Allegri zijn hoofd over de tactiek. Het lukte hem maar niet om de ideale strijdwijze te vinden. Hij was ervan overtuigd dat hij het over een andere boeg moest gooien, na het vertrek van Carlos Tévez, Arturo Vidal en vooral Andrea Pirlo. Zonder hem was het geen optie om voort te borduren op 3-5-2. Dan was zijn ploeg te statisch en voorspelbaar, dat was in de eerste twee verloren competitieduels met Udinese en AS Roma wel gebleken. Allegri experimenteerde volop. Een viermansdefensie was zijn uitgangspunt. Dan zou hij voorin of op het middenveld in balbezit een mannetje over houden om het creatieve gemis van Pirlo goed te maken.

Maar 4-4-2 en 4-3-3 maakten de onzekerheid alleen nog maar groter. Na tien speelronden stond De Oude Dame tiende. De ingeslepen patronen en sjablonen waren zoek, de houvast was verdwenen. Eind november realiseerde Allegri zich pas dat hij een denkfout had gemaakt. Dat de stukken waren veranderd, betekende niet dat de puzzel anders gelegd moest worden. Daarna veranderde alles, doordat alles weer gewoon werd.

Het 3-5-2 systeem bleek Juventus uiteindelijk ook zonder Pirlo als een oude jas te passen. Tegenstanders werden als vanouds van het veld geveegd, het Juventus Stadium werd weer een onneembare vesting. Zo werd de middenmoot verruild voor de subtop, de subtop voor de kopgroep en de kopgroep voor de eerste plaats. Juventus heeft al een half jaar geen wedstrijd meer verloren en dat alles dankzij dat ene eureka-moment van Allegri in november.

In Nederland heeft 3-5-2/5-3-2 een negatieve bijklank gekregen, door het eerst extreem afwachtende voetbal op het WK en de latere mislukte uitvoeringen onder bondscoach Danny Blind. Juventus laat zien dat 3-5-2 niet inherent is aan defensief voetbal, en al helemaal niet hoeft te betekenen dat linies geïsoleerd raken en overal op het veld gaten vallen. Juventus beweegt als een harmonica over het veld, neemt meestal zelf het initiatief en zit nooit verlegen om (aanvallende) afspeelmogelijkheden.

Dynamiek is het sleutelwoord. Verplaatst Juventus de bal naar rechts, dan verplaatst het hele team naar rechts. De rechter centrale verdediger wordt rechtsback, de rechtervleugelverdediger rechtsbuiten, de spits zakt uit en een van de voorste centrale middenvelders biedt een korte afspeelmogelijkheid. Gaat de bal naar links, dan herhaalt zich daar hetzelfde patroon. Ook zonder bal staan de Bianconeri nooit stil. Vanuit een compact zonedekkingsysteem beweegt de ploeg mee met de bal, waarbij de onderlinge afstanden altijd gelijk blijven. Alsof er onzichtbare touwen gespannen zijn tussen de veldspelers.

Op de positie van Pirlo speelt Claudio Marchisio of Sami Khedira. Strategen die geen risico nemen met een steekpass over veertig meter, zoals hun voorganger dat deed. In plaats daarvan maken dit seizoen de technische vaardigheden van Paulo Dybala, Paul Pogba, Juan Cuadrado en Álvaro Morata het verschil. Het doel van de verdedigers en middenvelders is de bal bij een van hen te brengen. Daarna worden er kansen gecreëerd uit dribbels, snelle één-tweetjes of via een strakke lage voorzet van een doorgeschoven vleugelverdediger.

Het heeft van Juventus dit seizoen een haast onklopbare ploeg gemaakt. Tenminste, vanaf het moment dat Allegri zijn oude strijdplan opnieuw ontdekt had. Het uitblijven van Europees succes is een smetje voor de Champions League-finalist van vorig seizoen, maar ook een tekenend gegeven. Want door een blessuregolf moest Allegri in beide achtstefinaleduels met Bayern München noodgedwongen afstappen van zijn beproefde tactiek. Ook de grootste seizoensnederlaag (3-0 tegen Internazionale in de Coppa Italia, 2 maart) werd in die fase met een noodtactiek geleden. Ook het enige competitieduel sinds eind oktober dat geen winst opleverde (0-0 tegen Bologna, 19 februari), was er door blessures een met vier verdedigers in plaats van drie.

Misschien is het 3-5-2-systeem nog nooit door een team zo goed uitgevoerd als door Juventus. Het harmonicavoetbal heeft de 32ste landstitel opgeleverd, plus de wetenschap dat de tactiek niet valt bij het vertrek van een of twee belangrijke spelers. Met die kennis kan Allegri, die komende week zijn krabbel zal zetten onder een nieuwe verbintenis, erop vertrouwen dat zijn ploeg nog wel even de baas blijft in Italië.

• Meer over

• Juventus
• Serie A 2015/2016