Van Hanegem: 'Totaalvoetbal Oranje op WK '74 was toeval'

Volgens De Kromme is het beroemde systeem met inschuivende (centrale) verdedigers tijdens het wereldkampioenschap in 1974 bij toeval tot stand gekomen. 'Niemand had het voor dit toernooi over totaalvoetbal', vertelde Van Hanegem aan interviewer Johan Derksen. 'We speelden vijf oefenwedstrijden waarvan er vier niet om aan te zien waren en journalisten schreven dat het zonde was van de reiskosten dat we naar West-Duitsland gingen.'

Volgens de voormalige nummer tien, van onder andere het Feyenoord dat in 1970 de eerste Nederlandse Europa Cup I won, waren Rinus Israël, Aad Mansveld en Barry Hulshoff de kandidaten om het centrum te vormen van Oranje op het WK. 'Maar vanwege blessures was Michels gedwongen om met Arie Haan en Wim Rijsbergen in de basis te starten in de eerste wedstrijd tegen Uruguay. Kom op zeg, het is gewoon ontstaan.'

Door hun aanvallende instelling en de opkomende backs ontstond het zogenoemde totaalvoetbal. Dat bracht het Nederlands elftal tot in de finale, waarin het verloor van gastland West-Duitsland (2-1).

1978
Van Hanegem vertelde in de uitzending op RTL7 ook waarom hij in 1978 niet meeging naar het WK in Argentinië. De overleden assistent-bondscoach Jan Zwartkruis heeft altijd verkondigd dat supervisor Ernst Happel De Kromme geen basisplek wilde garanderen. Van Hanegem nu: 'Dat gold alleen voor de eerste wedstrijd. Maar ik vond het doorslaggevend dat topspelers als Haan en Ruud Krol de persoonlijke commerciële inkomsten niet met de selectie wilden delen.'

'Dat was in 1974 wel het geval toen Cruijff, ik, Johan Neeskens en Piet Keizer de boegbeelden van het elftal waren. In '78 werd de sfeer door het niet storten in de pot negatief beïnvloed. Want een speler die voor je vrijloopt of een coach moet ook van de grote namen kunnen profiteren.'

Nadat AZ-ploeggenoot Hugo Hovenkamp, met wie hij een woning deelde, moest afhaken door een blessure, besloot Van Hanegem ook te bedanken. Achteraf heeft hij daar wel een beetje spijt van. 'Want ik had die stevige finale tegen Argentinië graag gespeeld.'