VI-flashback: Oranje in halve finale dankzij voetbalshow
Het Nederlands elftal vecht woensdagavond voor zijn laatste kans tegen Duitsland. Twintig jaar geleden stuitte Oranje bij het EK in Zweden tijdens de groepsfase in een vergelijkbaar scenario op het Duitse elftal, dat toen regerend wereldkampioen was. De druk op het laatste groepsduel met wereldkampioen Duitsland was groot. Nederland was na de blamage op het WK 1990 in Italië - toen West-Duitsland in de achtste finale met 2-1 te sterk was - er op gebrand om de Europese titel van 1988 te prolongeren. Na een 0-0 gelijkspel tegen het GOS (de voormalige Sovjet-Unie) en een nipte 1-0 overwinning op Schotland was hoogstwaarschijnlijk alleen een zege op de Duitsers voldoende voor een plek in de halve finale.
Nederland en Duitsland hadden zich allebei immers stukgebeten op de stugge Sovjets, die in hun laatste groepsduel volgens de algemene verwachting wel zouden afrekenen met het zwakker geachte Schotland. Zelfs een gelijkspel kon Oranje daarom de das omdoen, omdat Duitsland voorafgaand aan de kraker met Nederland over een beter doelsaldo beschikte.
Het vertrouwen in een goede afloop was vooral bij bondscoach Rinus Michels groot. 'Je wil het geloven of niet heren, maar we scoren vandaag drie keer en ik denk twee middenvelders en een aanvaller', zou Michels zich volgens doelman Hans van Breukelen hebben laten ontvallen voorafgaand aan de wedstrijd. 'Ik ben er echt van overtuigd. Ik heb er alle vertrouwen in dat dat vandaag gaat gebeuren.'
Het Duitse elftal was door het ontbreken van Lothar Matthäus, eind 1991 door de FIFA verkozen tot de eerste Wereldvoetballer van het Jaar, en de sterke verdediger Guido Buchwald verzwakt aan het toernooi begonnen. En in de wedstrijd tegen het Nederlands elftal kwam die aderlating al meteen aan het licht door defensieve wanorde. Terwijl Duitsland onzeker oogde, voetbalde Nederland frivool en speelde de ploeg van bondscoach Berti Vogts volledig van de mat. 
Toch waren het geen vloeiende aanvallen die tot een doelpunt leidden. Het waren juist standaardsituaties waarmee Oranje het overwicht in goals uitdrukte. Al na twee minuten kopte Frank Rijkaard een vrije trap van Ronald Koeman over doelman Bodo Illgner. En de wedstrijd was pas een kwartier op gang toen ook Rob Witschge (foto) een vrije trap laag en vlak langs de paal achter de Duitse goalie schoot.
Die vrije trappen werden geforceerd omdat de Duitse defensie niet om kon gaan met de wervelende combinaties van Oranje. Overtredingen op Marco van Basten (in de rug gelopen door Jürgen Kohler) en Ruud Gullit (aangetikt door Stefan Effenberg, na een schitterend hakballetje van Van Basten) vormden de aanleiding voor de twee vroege doelpunten van Nederland.
Het uitstekende veldspel van Oranje bracht de regerend wereldkampioen in verlegenheid. Waar Nederland ook via een uitbraak van de razendsnelle Bryan Roy, een schitterende volley van Van Basten op de lat en een hard schot van Rijkaard nog dicht bij een treffer kwam, daar kon Duitsland slechts speldenprikjes uitdelen via Thomas Hässler en Jürgen Klinsmann.
In de tweede helft kwam daar verandering in. Dat lag vooral aan Oranje zelf, zo gaf Adri van Tiggelen na afloop toe. 'Het was alsof we het zelf allemaal niet geloofden, zo makkelijk ging het de eerste helft. Toen hebben we ze toch een beetje overspeeld. Dan ga je er op een bepaald moment toch een beetje makkelijk over denken, omdat de Russen ook achter stonden met 2-0 (Schotland won uiteindelijk met 3-0, red.). Dat breekt je dan de tweede helft nog bijna op.'
Duitsland had na de rust plotseling veel meer in te brengen. Jürgen Klinsmann maakte uit een corner van Hässler al gauw de aansluitingstreffer. Niet veel later was de Duitse gelijkmaker bijna een feit, doordat Rijkaard met een kopbal op de lat boven de aan de grond genagelde Van Breukelen aan een eigen doelpunt ontsnapte. 
Nederland moest duidelijk even wakker worden geschud, want na de sterke openingsfase van Die Mannschaft kantelde het duel uiteindelijk toch in Nederlands voordeel. Rijkaard stuurde Aron Winter diep met een steekbal, die Dennis Bergkamp vervolgens met een panklare voorzet in staat stelde om de bevrijdende 3-1 binnen te koppen. De rol van Van Basten als bliksemafleider bij de eerste paal was onmiskenbaar bij de winnende treffer.
Het Duitse kamp prees zich na afloop gelukkig met de verrassende zege van Schotland op het GOS. De Duitse pers sprak zelfs van een vrachtwagen vol whisky die linea recta naar de Schotse bondscoach moest worden gestuurd.
Vogts prees Oranje, maar zag de oorzaak van de slechte eerste helft van zijn eigen team in het ontbreken van Matthäus, Buchwald en Rudi Völler, die in 1990 nog aan de basis stonden van de wereldtitel. 'Als je drie spelers van het kampioensteam moet missen, wordt het moeilijker dan je denkt. Onze tegenstander was van onbetwiste wereldklasse, met voortreffelijke solisten.'
Ook Jupp Heynckes, destijds de aanstaande trainer van Athletic de Bilbao, was vol lof over Oranje. 'Nederland liet in de eerste helft absoluut topvoetbal zien, ook af en toe in de tweede helft. Wat Nederland op de mat legde, is voetbal zoals je dat graag ziet. Ik vond 't schitterend om te zien.'
Ondanks de voetbalshow tegen Duitsland kon Oranje de Europese titel die zomer niet prolongeren. Denemarken nam de strafschoppen in de halve finale beter en zou verrassend Europees kampioen worden door in de eindstrijd Duitsland met 2-0 af te troeven. (Tim Vos) Foto: VI Images