Vijf memorabele interlands van Oranje onder Louis van Gaal

1 september 2001: Ierland - Nederland 1-0

Het begin van het einde van de eerste termijn van Van Gaal als bondscoach. Op een zaterdagmiddag op Lansdowne Road vergooit Oranje, met al die sterren die tijdens de vorige twee toernooien nog de halve finale bereikten, zijn laatste kans op een ticket voor het WK 2002 in Japan en Zuid-Korea door met 1-0 van Ierland te verliezen. Nederland mist kans op kans, speelt zelfs ruim een half uur met een man meer na een rode kaart voor Gary Kelly, maar gaat toch ten onder door een doelpunt van Jason McAteer.

De deceptie is enorm. De manier waarop Edwin van der Sar na het laatste fluitsignaal van teleurstelling een bidon wegschopt, is treffend voor de WK-kwalificatiereeks die Nederland achter de rug heeft. Met de traumatische uitschakeling in de halve finale van het EK 2000 tegen Italië nog in het achterhoofd, morst Nederland in de eerste twee thuisduels meteen punten tegen Ierland (2-2) en Portugal (0-2). Daarna gaat het in maart 2001 ook mis in Portugal, als een 0-2 voorsprong in de slotminuten verdampt: 2-2.

Uiteindelijk pakt Nederland in de duels met Ierland en Portugal slechts twee punten. Het is te weinig om bij de eerste twee te eindigen. En dus ontbreken sterren van dat moment als Edgar Davids, Frank de Boer, Patrick Kluivert, Ruud van Nistelrooy, Marc Overmars en Jaap Stam op het WK. Het resulteert eind 2001 in het nog altijd beruchte afscheid van Van Gaal, die zijn eerste grote teleurstelling als trainer na eerdere successen bij Ajax en Barcelona afsluit met een nog altijd historische persconferentie.

11 oktober 2013: Nederland - Hongarije 8-1

De grootste overwinning van Van Gaal als bondscoach, maar - veel belangrijker nog - vooral de interland waarin Robin van Persie zich kroont tot topscorer aller tijden van het Nederlands elftal. Van Persie krijgt bij het begin van de tweede termijn van Van Gaal als bondscoach te horen dat hij Klaas-Jan Huntelaar boven zich moet dulden in de pikorde, maar knokt zich al snel terug in de basis en loodst Oranje met elf goals in de WK-kwalificatiereeks naar de eindronde in Brazilië.

Drie van die treffers maakt Van Persie, dan inmiddels ook aanvoerder, in oktober 2013 tegen Hongarije: de 1-0, de 4-0 en de 5-1. Met zijn tweede goal komt de topspits van Manchester United naast Kluivert op de topscorerslijst aller tijden van het Nederlands elftal. De oud-spits ziet het als assistent van Van Gaal vanaf de zijlijn gebeuren. Het levert een mooi tafereel op als Van Persie zijn voorganger in de spits in de armen vliegt als hij diens record evenaart. Tien minuten later is Kluivert (40 goals) zijn record al kwijt.

De manier waarop het Nederlands elftal in Amsterdam wint van Hongarije, dat ook doelpunten van Kevin Strootman, Jeremain Lens, Rafael van der Vaart en Arjen Robben moet slikken, staat symbool voor het relatieve gemak waarmee Nederland zich plaatst voor het WK 2014. Een gelijkspel bij Estland (2-2) is de enige steek die de vice-wereldkampioen laat vallen in een poule met verder Andorra, Roemenië en Turkije. De doelcijfers 34-5 laten eveneens weinig ruimte voor twijfel.

5 maart 2014: Frankrijk - Nederland 2-0

Een van de twee nederlagen (penalty's niet meegerekend) die Van Gaal lijdt in zijn tweede termijn als bondscoach. Na de valse start in een vriendschappelijke interland tegen België (4-2) blijft Oranje in oefenduels met Duitsland, Italië en Portugal vervolgens wel overeind. Maar tegen Japan (2-2) en Colombia (0-0) is het eind 2013 weinig overtuigend en in maart 2014 slaat de stemming rond het Nederlands elftal helemaal om als Frankrijk in een vriendschappelijke confrontatie in het Stade de France (2-0) veel te sterk is.

Zonder Robben, en met debutanten Quincy Promes en Jean-Paul Boëtius in de basis, komt Nederland er niet aan te pas tegen Frankrijk, dat nog genadig is door het bij doelpunten van Karim Benzema en Blaise Matuidi te houden. Tot overmaat van ramp valt met Strootman ook nog de sterkhouder op het middenveld geblesseerd uit. Het zal later een ernstige knieblessure blijken te zijn, die Van Gaal samen met het teleurstellende optreden in Parijs aan het denken zet in de wetenschap dat Spanje wacht in de WK-ouverture.

Het resultaat wordt duidelijk tijdens het trainingskamp in Portugal, waar Oranje zich zo'n twee maanden later voorbereidt op het WK. Van Gaal neemt de tijd om een nieuw 5-3-2-systeem er minutieus in te slijpen als oplossing voor de defensieve kwetsbaarheid van het Nederlands elftal, als tijdens gesprekken met Robben en Van Persie duidelijk wordt dat zij de verandering van speelwijze wel zien zitten. De bondscoach doet de wenkbrauwen fronsen door van het vertrouwde 4-3-3 af te stappen, maar krijgt het gelijk aan zijn zijde.

13 juni 2014: Spanje - Nederland 1-5

Na weinig overtuigende optredens tegen Ecuador (1-1) en Ghana (1-0) speelt Oranje op 13 juni in Salvador namelijk een van zijn meest memorabele wedstrijden op een groot toernooi. Spanje heeft aanvankelijk de overhand in de reprise van de WK-finale van vier jaar eerder, maar na de even onverwachte als schitterende gelijkmaker van Van Persie walst Oranje de wereldkampioen in de tweede helft plat. Robben, Stefan de Vrij en nogmaals Van Persie en Robben zorgen voor een euforische en historische avond in Brazilië.

Achteraf blijkt de schitterende gelijkmaker van Van Persie vlak voor rust cruciaal te zijn geweest voor het behoud van het 5-3-2-systeem. Van Gaal openbaart later dat hij eigenlijk op het punt stond terug te schakelen naar 4-3-3, maar komt daar op terug als Oranje toch niet met een achterstand de kleedkamer ingaat en de spelers hem het signaal geven door te willen gaan op dezelfde voet. Nederland zal de rest van het WK zo blijven spelen, al schakelt het soms wel terug naar een systeem met drie spitsen, en haalt de halve finale.

Ondanks de fraaie bronzen plak waarmee Oranje de verwachtingen ver overtreft - de groepsfase overleven was met Spanje en Chili als tegenstanders volgens sommigen al te veel gevraagd - is er kritiek op het systeem van Van Gaal. Hij zou de Hollandse School hebben verloochend. Zeven jaar later blijkt de 69-jarige Amsterdammer echter nog altijd een voorstander van het, zoals hij het noemt, 1-5-3-2 te zijn. In aanloop naar het voorbij EK steunt Van Gaal zijn voorganger Frank de Boer in zijn keuze voor die formatie.

5 juli 2014: Nederland - Costa Rica 0-0, 4-3 n.s.

Nog zo'n memorabel duel van het WK 2014 dat nog eens in de zoveel tijd wordt aangehaald als het om Oranje gaat. Ook tijdens het voorbije EK was het weer een thema: valt Tim Krul in, mocht het op penalty's aankomen in een wedstrijd van het Nederlands elftal? Het kwam uiteindelijk niet aan de orde, maar het geeft aan hoezeer de gedurfde keuze van Van Gaal in de kwartfinale tegen Costa Rica nog altijd tot de verbeelding spreekt. En het heeft Krul een status als penaltykiller bezorgd die hij de rest van zijn loopbaan moet waarmaken.

Het was dan ook legendarisch wat er op 5 juli 2014 gebeurde de Arena Fonte Nova. Oranje had 120 minuten lang tevergeefs op de Costa Ricaanse muur gebeukt, met Keylor Navas - de latere doelman van Real Madrid en Paris Saint-Germain - als grote sta-in-de-weg. Door de gouden greep van Van Gaal om Jasper Cillessen vlak voor het einde van de verlenging te wisselen voor Krul, bezorgt hij Oranje weer het psyschologische voordeel. De verbouweerde Costa Ricanen missen twee keer en Nederland staat in de halve finale.

Daarin kan Van Gaal zijn keeperstruc niet toepassen als het tegen Argentinië opnieuw op penalty's aankomt. Ditmaal denkt de bondscoach de overwinning er in de verlenging te kunnen uitslepen en gebruikt hij met Klaas-Jan Huntelaar zijn derde en laatste wissel in de 96ste minuut. Achteraf heeft hij er spijt van, omdat Cillessen in de penaltyreeks niet het verschil kan maken en Oranje door missers van Ron Vlaar en Sneijder de finale misloopt. Maar als Nederland naar het WK 2022 in Qatar gaat, weten wij al welke vraag Van Gaal krijgt.

• Meer over

• Nederland