'Vrouwen worden steeds gemener'

We hebben ze dit EK al veelvuldig voorbij zien komen: harde tackles en ongegeneerde fopduiken. Een gekend fenomeen in het mannenvoetbal, maar in het vrouwenvoetbal is het pas een ontwikkeling van de laatste jaren, zo vertelt Ed Janssen. De KNVB-scheidsrechter is betrokken bij de organisatie van het EK en lichtte met referee observer Dagmar Damkova namens de UEFA – zoals gebruikelijk bij een groot toernooi – de deelnemende teams in over de richtlijnen. VI was aanwezig bij het bezoek aan Schotland in hun hotel in Zeist.

'Dit', zegt Ed Janssen en wijst naar het beeldscherm voor in de zaal, 'zag je tien jaar geleden nóóit in het vrouwenvoetbal.' De KNVB-scheidsrechter zit achterin de ruimte met Schotse voetbalsters, waar Dagmar Damkova vóór de groep staat. Aan de hand van filmpjes neemt ze de speelsters mee langs spelsituaties. Het moment waarop Janssen – betrokken bij de organisatie van het EK – reageert, is een snoeiharde charge op de enkel in het vrouwenvoetbalduel Duitsland-Zimbabwe tijdens de Olympische Spelen van vorige zomer.

Een paar beelden later spreekt Janssen diezelfde woorden. De Franse Claire Lavogez maakt een onwaarschijnlijke schwalbe tegen Duitsland op het WK 2015. Althans, zo blijkt uit de beelden. In eerste instantie lijkt ze inderdaad in het strafschopgebied te worden aangetikt als ze door de defensie snijdt. 'Geweldig uitgevoerd', beaamt Janssen. 'Want zo val je als je aangetikt wordt. Kijk naar dat ene been: dat verandert van beweging zónder dat het wordt aangeraakt. Ontzettend goed gezien van de scheidsrechter. Die eigenlijk nog een gele kaart had moeten geven.' In de herhaling vanaf de andere kant is namelijk duidelijk te zien dat de twee Duitse verdedigsters niet in de buurt van Lavogez' benen komen.

De schwalbe was na afloop van het duel onderwerp van gesprek. In het vrouwenvoetbal is een fopduik of een gevaarlijke charge eigenlijk nog not done. Maar met de ontwikkeling van de sport neemt ook dit deel van het spel toe. 'Het vrouwenvoetbal wordt beter en fysieker, en dus ook harder. Dan zie je dat het ook steeds gemener wordt', aldus Janssen. 'Die eerste twee is een goede zaak, maar het laatste deel van die ontwikkeling moeten wij aanpakken. Zo'n inlichting is uiteraard niet bedoeld om de regels uit te leggen, maar om een duidelijk beeld te geven van hoe de regels door de scheidsrechters worden geïnterpreteerd en waarom.'

Er komen nog een paar harde tackles op de voet en enkel voorbij ('Een charge op en boven de enkel is in 99 procent van de gevallen rood', aldus Damkova), situaties van buitenspel ('De verdediger raakt de bal hier bewúst aan en heft zo buitenspel op') en van een doorgebroken speelster ('Absoluut rood, er was geen intentie de bal te spelen en het gebeurde buiten het strafschopgebied').

Als Anouk Dekker in het duel met Canada op het WK 2015 een elleboogstoot krijgt, zet Damkova het beeld stil. De Tsjechisch oud-international en -topscheidsrechter wijst naar de handen van de Canadese speelster. 'Aan de handen kun je als scheidsrechter goed aflezen wat de intentie van de handeling is. Zijn die los of een vuist? Los inderdaad. Bij gespreide vingers betekent het meer een natuurlijke beweging. Bij een vuist is er de intentie om een ander te raken. En in het geven van een kaart, rood of geel, is het de intentie die telt.'

Via een officiële briefing waren de teams door de UFEA al ingelicht dat er een vierde wissel in de verlenging mag worden ingebracht en dat er aan de speelsters en coaches op de bank naast een rode, ook een gele kaart kan worden gegeven. Die twee aanpassingen werden al op het EK Onder-21 en die van Onder-17 voor vrouwen geprobeerd. Tijdens die twee toernooien werd ook de zogenaamde tiebreak toegepast bij penalty's. De UEFA vond het EK daarvoor niet geschikt, het moet eerst nog meer worden uitgeprobeerd. 'Dit is een veel groter toernooi', verklaart Damkova.