Waarom de transfer van Memphis naar Barcelona nog wel even kan duren

Op de dag dat de overstap van Memphis Depay naar Barcelona zeer concreet werd, haastte Olympique Lyon zich om de paniek van het vertrek van de sterspeler weg te nemen. 'We hebben niets gehoord van Barcelona', aldus technisch directeur Juninho. 'Niet eens een telefoontje om te vragen wat hij moet kosten.' Dat correspondeert niet volledig met de boodschap van voorzitter Jean-Michel Aulas op Twitter. Die stelt namelijk dat hij zondag nog contact heeft gehad met Barcelona-preses Josep Maria Bartomeu. 'Hij vertelde mij dat zijn club erg te lijden heeft onder de coronacrisis en dat er geen mogelijkheid voor hen is om een bod te doen.'

In dat antwoord van Aulas zit de crux van de waarschijnlijke vertraging. Barcelona zit klem in een financieel moeras. Vier redenen waarom de transfer van Memphis nog even op zich kan laten wachten.

1. Barcelona betaalt krankzinnige salarissen

De teksten van Bartomeu rond de aanstelling van Ronald Koeman als nieuwe trainer klonken bijzonder stoer. 'De renovatie van de selectie zal zo stevig zijn als het nieuwe project nodig heeft', meldde hij. 'Alle opties liggen op de tafel. Aan sommige spelers hebben we de situatie al uitgelegd. Richting anderen gaan we dat nog doen, als de trainer het daar mee eens is. Er moet respect zijn voor de spelers. We praten over legendarische figuren die een waardig afscheid verdienen.'

In zekere zin was de 8-2 afstraffing tegen Bayern München voor Bartomeu een excuus om datgene te doen wat onvermijdelijk was. Barcelona is niet alleen de voetbalclub met de hoogste omzet ter wereld, maar geeft ook het meeste geld uit. Daarom treft de coronacrisis de Catalanen keihard. Tegenover de uitblijvende inkomsten blijven de vaste uitgaven staan. Vooral aan salarissen geeft Barcelona krankzinnig veel geld uit.

Salarissen in 2018/19

Over het laatste boekjaar - het seizoen 2018/19 - waarvan de cijfers bekend zijn, geeft Barcelona als enige club ter wereld meer dan vijfhonderd miljoen euro uit aan salarissen. Dat is meer dan honderd miljoen meer dan de eerstvolgende in dat lijstje. Geen wonder dat Bartomeu moet opruimen: met de huidige inkomsten valt dit salarishuis onmogelijk overeind te houden.

Bartomeu betaalt dit geld aan spelers die vanwege hun hoge leeftijd niet geweldig in de markt liggen. Topverdieners als Gerard Piqué, Lionel Messi, Sergio Busquets, Jordi Alba, Luis Suárez en Arturo Vidal zijn allemaal de dertig reeds gepasseerd. In combinatie met hun exorbitante salarissen zitten ze in Catalonië vast in een gouden kooi. Zo zou Suárez naar verluidt vijftien miljoen euro per jaar opstrijken. Het contract van de 33-jarige afmaker loopt over een jaar af en hij heeft de afgelopen jaren veel last gehad van knieproblemen. Dat maakt het weinig verwonderlijk dat Barcelona hem nog niet heeft kunnen verkopen.

Tot nog toe heeft Bartomeu alleen Ivan Rakitic uit zijn salarishuis kunnen wegstrepen en lijkt Arturo Vidal op weg naar Internazionale. De Kroaat vertrok naar zijn oude liefde Sevilla. Volgens Spaanse berichtgeving was hij goed voor 7,5 miljoen euro per jaar. Veel meer dan een druppel op een gloeiende plaat is het vertrek van Rakitic daarmee niet. Laat staan dat er al budget vrijgespeeld is voor de komst van Memphis.

2. Barcelona heeft transferinkomsten begroot

Met de transfer van Rakitic zijn we aanbeland bij de tweede pijler van het financiële kaartenhuis van Barcelona: transfers. In 2018/19 noteerden de Catalanen een operationeel verlies van 83 miljoen euro. Dat werd gecompenseerd met transferinkomsten. Die zijn hard nodig om de structurele gaten in de begroting te dichten. Tussen 2016 en 2020 steeg de omzet (exclusief transfers) van de Spaanse vicekampioen met 50 procent. In dezelfde periode groeiden de kosten met 67 procent. Voorafgaand aan het seizoen 2019/20 presenteerde Barcelona de volgende begroting:

Vooral de post transfers bij inkomsten is in dit kader interessant. Die staan begroot voor 124 miljoen euro, naast de verwachte 48 miljoen uit huurdeals zoals die met Philippe Coutinho richting Bayern München. Ondanks de creatieve deal met Juventus rond Arthur en Miralem Pjanic, de verkoop van Marc Cucurella aan Getafe, de overstap van Carles Pérez naar AS Roma en de genoemde overgang van Rakitic naar Sevilla komt Barcelona voorlopig niet bij dergelijke aantallen in de buurt. Transfermarkt schat dat de Catalanen voor het genoemde kwartet een slordige negentig miljoen euro ontvangen heeft.

De zomer daarvoor lagen de bruto-inkomsten nog een stuk hoger met bovenstaande namen, maar boekhoudkundig werken transfers anders dan in lijstjes van sites als Transfermarkt. Barcelona moet eerst het bedrag afschrijven waarvoor een speler nog op de balans staat. In het geval van miljoenenaankopen als Malcom, Jasper Cillessen, André Gomes en Paco Alcacér gaat dat om forse bedragen. Onderaan de streep blijft er daardoor weinig transferwinst over.

Transferwaarde in boeken 2018/19

Sterker, vanuit een financieel perspectief lijkt de transferwaarde van de selectie van Barcelona onder water te staan. In de zomer van 2019 noteerde de topclub in zijn boeken een som van meer dan vijfhonderd miljoen voor zijn spelersgroep. Het is zeer de vraag of een dergelijke som daadwerkelijk op te halen valt. De voetballers met de meeste waarde, zoals Messi, Marc-André ter Stegen, Antoine Griezmann, Frenkie de Jong en Clément Lenglet, mogen niet vertrekken. Ousmane Dembélé en Coutinho lijken niet te verkopen voor de enorme bedragen waarvoor ze ooit zijn aangetrokken. De dertigers en bankzitters die overblijven als verkoopmateriaal, zullen bepaald geen goudmijn blijken.

Oftewel: Barcelona heeft een oude selectie die tegen een enorme waarde in de boeken staat, betaalt aan die spelers enorme salarissen en heeft mogelijke inkomsten uit verkopen reeds in de begroting opgenomen. Daarnaast weet de hele wereld dat ze geld nodig hebben. Veel succes met de hoofdprijs vragen in onderhandelingen. Zelfs als het lukt om die te krijgen, moet dat net als bij Arthur in eerste instantie aangewend worden om gaten te dichten.

3. Barcelona heeft geen cash

Om de afkoopsom van Griezmann - 120 miljoen euro - te kunnen ophoesten, sloot de club vorig jaar een lening af bij de Britse kredietverstrekker 23 Capital. In feite had Barcelona het geld niet om de topscorer van Atlético Madrid te halen, maar er was met het oog op de vriendschappelijke tournee door de Verenigde Staten en Japan wel snel een nieuwe aankoop nodig. Bij de grote traditionele banken kunnen voetbalclubs niet meer aankloppen. Bij bedrijven zoals 23 Capital wel. Deze kredietverstrekker kan grote bedragen ineens regelen, waardoor clubs snel kunnen handelen op de markt. 23 Capital leende al meer dan twee miljard uit aan voetbalclubs en Barcelona is een van de klanten. Zulke constructies zouden niet nodig zijn als de club er goed voor stond, want het nadeel is dat in zee gaan met dit soort bedrijven geld kost. Net zoals bij iedere andere lening moet er rente worden betaald. Tarieven van zeven of acht procent zijn gangbaar. In feite sloot Barcelona dus een hypotheek af op Griezmann. 'Er zat druk op vanwege het begin van de voorbereiding', zei 23 Capital-oprichter Jason Traub tegen de BBC. 'Het domino-effect van geen nieuwe superster kunnen tekenen en wat dat betekent voor de zichtbaarheid en verkoopcijfers, was een factor.'

In het laatste jaarverslag noteerde Barcelona 158 miljoen euro aan cash, maar daar stond 272 miljoen aan leningen tegenover. Geld dat er toen al niet was om Griezmann los te weken, is er na de coronacrisis zeker niet meer. Barcelona kan zich uiteraard wederom wenden tot een partij als 23 Capital om toch geld vrij te maken, maar de Spaanse regelgeving compliceert dat.

4. La Liga is roomser dan de paus

Bovenop de Financial Fair Play-regels van de UEFA heeft La Liga vorig jaar zijn eigen restricties doorgevoerd op financieel gebied. Dat voorzitter Javier Tebas zo tekeer ging over de zaak van Manchester City is waarschijnlijk mede omdat zijn organisatie op dit vlak roomser probeert te zijn dan de paus. De Spaanse competitie heeft een groep analisten die de financiën van elke club kritisch onder de loep nemen. Op basis van de inkomsten in de afgelopen jaren beoordelen zij voor het seizoen hoeveel een team mag spenderen aan spelers en stafleden voor het eerste elftal. Clubs hebben daarbij de vrijheid om deze zogenoemde 'squad cost limit' zelf te verdelen tussen transfersommen en salarissen. Hoewel deze limieten niet openbaar gemaakt worden door La Liga zorgt dit ongetwijfeld voor een extra belemmering van de speelruimte van Barcelona.

Daarnaast deed Barcelona een beroep op een Spaanse noodwet. Door de coronacrisis is immers een groot deel van de omzet weggevallen. Het zwembad van de grootste club loopt als hardste leeg. Het grootste stadion van Spanje kwam leeg te staan, het Barça-museum (goed voor 58 miljoen per jaar) en de megafanshops in de stad moesten dicht. Stel je voor dat de omzet met 25 procent is afgenomen, dan betekent dat een inkomstenderving van 200 miljoen. Er moet dan niet voor 100, maar voor 300 miljoen verkocht worden om niet in het rood te eindigen. In tegenstelling tot Real Madrid deed Barcelona dan ook direct na de coronastop een beroep op een Spaanse noodwet waardoor salarissen met zeventig procent gereduceerd konden worden.

Conclusie

Tel deze vier factoren bij elkaar op en het lijkt volstrekt logisch dat Memphis Depay voorlopig nog even in de wachtkamer zit. Geld vrijmaken om spelers te kopen is voor het huidige Barcelona makkelijker gezegd dan gedaan.