Jan de Jong: 'Feyenoord bouwt geen knetterduur stadion'

‘Skybox?’ De directiesecretaresse begint aan de telefoon heel hard te lachen. Ze suggereert voor deze ene keer de rubriek maar te hernoemen. ‘Want skyboxen, die hebben we niet in De Kuip.’ We worden verwacht in een sober hok met de naam van een ziekenhuisafdeling: Unit 30. Stipt stapt Jan de Jong binnen. Voor zijn optreden op deze pagina’s moesten we een paar maanden geduld hebben. ‘Want ik ben geen type dat komt binnenvallen met: Ik weet het allemaal wel en ga het eens even veranderen. Sterker nog, ik was er helemaal niet ingestapt als hier geen heel ervaren directieteam had gezeten.’

Na een kwart eeuw bij de NOS switchte Jan de Jong in het najaar naar de voetbalwereld. Zijn eerste bevindingen? ‘Dat de maakbaarheid van succes beperkt is. Dat zie je niet alleen aan Feyenoord dat in de competitie een tegenvallend jaar heeft gehad, maar in meer of mindere mate ook aan Chelsea en Manchester United.’ Wedstrijddagen ervaart hij soms met hetzelfde machteloze gemoed als toen hij nog omroepbaas was. ‘Al vijf tot tien jaar van tevoren kochten we uitzendrechten van EK’s en WK’s. Vervolgens hoopte je maar dat Oranje zich kwalificeerde. Nu is het niet anders. Mijn rol bij Feyenoord is: zoveel mogelijk geld creëren voor en het faciliteren van het eerste elftal. Maar als de wedstrijd begint, ben ik weer dezelfde toeschouwer als bij de omroep.’

Dankzij de bekerwinst eindigde het seizoen met een prijs, maar een vuurdoop op rolletjes beleefde de opvolger van Eric Gudde niet. Al in februari werd de regerend kampioen roemloos onttroond. De Jong sloeg direct piket-paaltjes: voor Giovanni van Bronckhorst zag hij een langdurige rol weggelegd, net als Arsène Wenger bij Arsenal. ‘In de perskamer van Feyenoord hangen al die fotootjes van trainers. De omloopsnelheid is hier waanzinnig hoog. Als dat dan leidt tot vier kampioenschappen in veertig jaar, moet we ons afvragen: is dat vele wisselen een garantie voor succes? Ik denk het niet. Zeker niet als je een intelligent en representatief boegbeeld in huis hebt, iemand met een Feyenoord-hart ook nog.’

Megalomaan

De voormalige NOS-man heeft vandaag nog net geen bouwhelm op, maar die zou hem niet misstaan. Hij voelt zich soms meer aannemer dan voetbaldirecteur. ‘Acht van de tien afspraken gaan over bouwprojecten. Het trainings-complex van het eerste elftal wordt opgeleverd, een belangrijke stap in het ontwikkelen van het topsportklimaat bij Feyenoord. We slaan de eerste paal de grond in voor het nieuwe jeugdcomplex dat de aorta moet worden van de club, want we streven naar vijftig procent zelfopgeleide spelers in Feyenoord 1. En dan heb je natuurlijk nog het nieuwe stadion.’

Al twaalf jaar sleept de stadiondiscussie zich voort. Hoe pakt u zo’n hoofdpijndossier aan?

‘Gewoon heel nuchter. Met luisteren, lezen en praten. Eigenlijk is het simpel: de continuïteit van Feyenoord staat voorop. Nooit moeten we iets doen wat ons nogmaals aan de rand van de afgrond brengt. Tien jaar geleden was Feyenoord praktisch failliet. De club kwam erbovenop dankzij de Vrienden van Feyenoord, zeer strak financieel beleid en goede transfers. Nu moeten we dat doortrekken. Twee vragen staan centraal: kunnen we de financieringslasten dragen en krijgen we een aanzienlijk hoger spelersbudget? Want daar doen we het voor. Ergens begin september moeten we dat duidelijk hebben. Als op één van die twee vragen het antwoord nee luidt, dan gaan we het niet doen.’

Waarom denkt u dat recent de oppositie tegen een verhuizing weer is opgelaaid?

‘Naar mijn bescheiden mening heeft dat met de naamgeving te maken. Feyenoord City is iets heel anders dan de bouw van het nieuwe stadion. Mensen zijn gaan denken dat Feyenoord bezig is met een megalomaan project. In werkelijkheid zijn we alleen bezig met het stadion en niet met de ontwikkeling van Rotterdam-Zuid. Feyenoord gaat geen huizen, geen hotels en geen kantoren bouwen. Ik denk dat die twee lijnen in de beeldvorming enorm door elkaar lopen.’

In het tv-programma De Wereld Draait Door gaf Michel van Egmond het verzet een impuls met een gloedvol betoog. Wat is uw boodschap aan de stroming die behoud van De Kuip nastreeft?

‘Het was een prachtig relaas op tv. Ik heb dezelfde warme gevoelens bij dit stadion als ieder ander. Een voetbaltempel. Maar wel een voetbaltempel van 81 jaar oud. Als we zouden verhuizen, zijn we vijf jaar verder. Dan is het 86 jaar oud. Het sentiment begrijp ik volkomen, maar het is ook mijn taak Feyenoord klaar te stomen voor de toekomst, want we willen jaarlijks strijden om de prijzen. Meer clubs hebben afscheid genomen van iconische stadions om mee te gaan in de vaart der volkeren. Atlético Madrid had een fantastisch stadion, maar heeft dat nu ook. Arsenal en Tottenham Hotspur zijn eveneens door dat proces gegaan. We zijn niet de enige club die hiermee worstelt.’

Juventus heeft een stadion gebouwd voor 155 miljoen euro. Waarom kan dat hier niet?

‘Dat is wel een kleiner stadion dan wij beogen. Sec de bouwkosten zullen bij ons naar schatting een miljoen of 260 zijn. Daarmee bouw je een van de goedkoopste stadions van die omvang. Het is geen knetterduur complex. Helemaal niet als je het vergelijkt met de stadions die zijn gebouwd voor het WK in Rusland of waar Tottenham Hotspur nu mee bezig is. Ik ben voor modern, maar realistisch. Over de slagingskansen ben ik nog terughoudend, omdat we nog op de stoel van keurmeester moeten gaan zitten.’

Is een nieuw stadion de enige manier om de sprong naar Ajax en PSV te maken?

‘Er is nog wel een andere manier: een kapitaal-injectie van externe partijen. Maar daarvan vraag ik mij af of dat bij Feyenoord past. De meest veilige en structurele oplossing is het vergroten van de stadioncapaciteit.’

Zegt u net als uw voorganger bij voorbaat ‘nee’ tegen een verkoop van Feyenoord?

‘Feyenoord moet een volksclub blijven. Daarbij past geen verkoop aan één persoon of één fonds. Daarvoor is deze club te veel van Rotterdam en de supporters. Wat ik wél voor me zie, is dat bedrijven participeren in Feyenoord, vergelijkbaar met het model van Bayern München. Daar zijn een paar grote partijen – Allianz, Adidas, Audi – die als aandeelhouder en sponsor een langdurig commitment afgeven. Met die injectie kon Bayern eigenaar van het stadion worden en een prachtig jeugdcomplex bouwen. Zo kan het wedijveren met topclubs uit Engeland en Spanje, ondanks hun lagere tv-inkomsten.’

Nu hebben de Vrienden van Feyenoord nog 49 procent van de aandelen. Wat zijn uw plannen met hen?

‘Wij gaan beginnen met de terugkoop van de aandelen. Daar zijn we uit. Die mensen hebben destijds de club gered en daarvoor moet Feyenoord hen voor altijd dankbaar zijn. Ik denk dat veel investeerders toen dachten: We stoppen geld in Feyenoord, maar we zien het nooit meer terug. Die mensen hebben recht op hun geld. Alleen komt bij Feyenoord het geld niet uit de lucht vallen. Het tempo van terugbetalen zal afhangen van hoe vaak we Europees spelen en welke transfers we gaan maken. Het kan nog best tien tot vijftien jaar gaan duren tot de finale afronding.’

U bent als buitenstaander het voetbal binnengekomen. Wat is uw beeld van de Eredivisie?

‘Ik denk niet dat we zo slecht zijn als waar we nu staan. En ik denk ook niet dat we zo goed waren als de tweede en derde plaatsen op de WK’s van 2010 en 2014 suggereerden. Ik ben niet zo somber gestemd. De topsportkwaliteit is bij Nederlandse clubs aan het toenemen. Opvallend vond ik dat Robin van Persie zei dat hij in zijn hele carrière nog nooit met zo’n professionele medische staf heeft gewerkt als bij Feyenoord. Het budgettaire gat met de grote landen gaan we niet dichten, maar daar staat tegenover dat wij een voorsprong hebben met onze unieke infrastructuur. Met veel amateurclubs en goede jeugdopleidingen. Voor een klein land is de onderkant van de piramide enorm breed. Dat zal zich gaan uitbetalen. Ik kan me herinneren dat Duitsland zich na een verschrikkelijk EK 2004 afvroeg wat er nog over was van hun voetbal. Zie waar ze nu staan. Dat komt ook hier wel weer. Er is geen reden tot paniek. Oranje Onder-17 is Europees kampioen. Bij ons zijn met keeper Justin Bijlow, linksback Tyrell Malacia en spits Dylan Vente drie jeugdspelers op de moeilijkste posities doorgestroomd. Dat zijn toch signalen dat er wel degelijk nieuw talent doorkomt.’

Tienertalenten kiezen steeds sneller voor het grote geld in het buitenland. Hoe maakt Feyenoord het interessant voor hen te blijven?

‘Ik denk dat de Nederlandse clubs nette salarissen betalen. Het gras lijkt elders altijd groener, maar ga nou die stuk of honderd spelers eens na die op heel jonge leeftijd zijn vertrokken. Hoeveel hebben hun belofte ingelost? Durf nou even te wachten. Is snel geld zaligmakend? Als je investeert in een rustige opbouw van je carrière, denk ik dat je er sportief, maar uiteindelijk ook financieel meer uithaalt. Voetbal is een ervaringssport. Ik denk dat je minimaal 150 Eredivisie-duels in de benen moet hebben voordat je überhaupt aan zo’n stap moet denken.’

Feit is wel dat de kindertransfermarkt volledig uit de hand loopt, terwijl u een Feyenoord 1 nastreeft met vijftig procent zelfopgeleide spelers.

‘Het voetbal zou enorm gebaat zijn bij twee regels. Eén: selecties van maximaal dertig spelers in binnen- en buitenland. Twee: verplicht vijf spelers uit eigen land in de basis. Alleen zó stop je de koopzucht. Twee simpele regels waarmee je de sport fundamenteel gezonder maakt. Dat werkt veel beter dan Financial Fair Play of wat dan ook. Alleen: er is allerlei wetgeving die zich daartegen verzet. Tussen een goed plan en realiteit zit helaas een wereld van verschil. Voor negentig procent van de Europese clubs zou het wel een zegen zijn.’

Grote clubs zullen dat nooit gaan steunen.

‘Ik zie er wel dom uit, maar ben niet naïef. Die grote landen regelen het steeds heel goed voor zichzelf. Ze krijgen komend seizoen vier vaste plaatsen in de Champions League. De kleinere landen moeten nu ook in actie komen en garanties afdwingen over plaatsen in de Europa League. Nederland moet regelen dat drie of vier teams zeker meedoen. Naast gegarandeerde inkomsten zorgen we er dan voor dat we aantrekkelijk blijven voor jonge talenten, die hier leren Europees te spelen. Er wordt inmiddels gesproken over een grotere Europa League met 64 teams. Daarvan ben ik een groot voorstander.’

Denkt u dat de Europese topclubs zich gaan afscheiden?

‘Zolang de Premier League meer dan vijf miljard oplevert, zullen Engelse clubs niet snel overstappen naar een superleague. Die clubs denken rationeel: Welk bedrag halen we per wedstrijd op? De uitdaging om meer te bieden dan de waarde van de Premier League is nog wel heel groot. Maar als die barrière wordt geslecht, denk ik dat er een voetbal-NBA kan komen. Een Europese competitie waaruit je niet kunt degraderen. De standaard van die clubs wordt zó hoog dat daar nooit meer iemand bij kan komen. Ze schudden dan een heleboel concurrenten af. Voor ons zou dat heel erg zijn. Er valt een droom weg. Feyenoord won twee jaar geleden in de Europa League van Manchester United. Een incident natuurlijk, maar dat zijn wel de wedstrijden die beklijven. Als de weg naar het hoogst haalbare bij voorbaat wordt afgesloten, doet dat in heel Europa iets met de aandrang van supporters te blijven komen. Ik denk dat het slecht is voor het voetbal, maar ik sluit niet uit dat zoiets gaat gebeuren.’

De Eredivisie vergadert al maanden over veranderplannen. Volgende week worden er knopen doorgehakt. Wat vindt u van het voorstel het tv-geld eerlijker te verdelen?

‘We zijn bereid een vast percentage van eventuele Europese inkomsten af te staan aan de andere clubs, zodat iedereen kan investeren in een goede jeugdopleiding en een grasveld. De topclubs zijn het daarover unaniem eens. Daarom pleiten we ook zo voor uitbreiding van de Europa League. Daarvan gaat de hele Eredivisie meeprofiteren. Waar ik níét voor ben, is het bestaande geld van FOX herverdelen. Dan is het geen kwaliteitsagenda meer, maar een nivelleringsagenda. Het doel van alle besprekingen is met Nederland terugkeren in de topacht van Europa. Je ziet hoe moeilijk de topclubs het nu al hebben. Als je het beetje geld dat de topclubs nog kunnen besteden gaat verdelen, geloof ik niet dat we in Europa onze kansen vergroten.’

De voorzitters van PEC Zwolle en VVV-Venlo riepen juist op tot meer solidariteit, zodat de economische verschillen in de Eredivisie afnemen en de weerstand hoger wordt. Wat is daarop uw reactie?

‘Ik denk niet dat clubs met extra geld betere spelers gaan halen, maar de bestaande spelers meer gaan betalen. Dat heeft het verleden wel uitgewezen. Alle clubs in het rechterrijtje jagen op dezelfde voetballers en met meer geld concurreren ze elkaar vooral naar hogere salarissen. Daarbij moet je ook niet vergeten dat veel geld van de topdrie al naar beneden vloeit via transfers. Kijk eens wat de topclubs neerleggen voor spelers uit de Eredivisie. Feyenoord heeft de afgelopen jaren volop geïnvesteerd in voetballers van clubs als AZ en Heerenveen. Dat leidt ook tot een herverdeling.’

Waarom kiezen de Premier League en de Bundesliga wél voor een evenwichtige verdeling?

‘Het is veel makkelijker miljarden te verdelen dan zeventig miljoen. Dat is het punt. Het gaat bij ons om relatief kleine bedragen. Met een oneindige pot is solidariteit een stuk eenvoudiger. Honderd miljoen geef je daar makkelijker weg dan één miljoen hier.’

Hoe denkt u over een kleinere Eredivisie met play-offs om het kampioenschap?

‘Wij zijn op zich niet tegen een Eredivisie van zestien clubs en een kampioenspoule. Maar tot dusverre ben ik nog niet overtuigd met feiten die zo’n stap verdedigbaar maken. In België doen ze het al jaren zo en ik heb het gevoel dat daar het enthousiasme juist afneemt. Daar worden na de reguliere competitie de punten gehalveerd. Dan ga je toch denken: Waarom speel je dan eerst dertig wedstrijden?IDie lijken dan minder belangrijk. Een nieuw systeem moet eerlijk zijn en voor de supporters begrijpelijk. Wij bij Feyenoord vinden de huidige opzet best spannend en goed. Zolang wij niet gegarandeerd elke wedstrijd met ruime cijfers winnen van clubs in het rechterrijtje, past enige bescheidenheid. Wie zijn wij dan om te stellen: het is niet goed genoeg? Voetbaltechnisch zouden meer topwedstrijden interessant kunnen zijn, uit financieel oogpunt zie ik minder voordelen. Oké, er zijn een paar extra thuiswedstrijden. Maar schaarste is ook belangrijk. Je loopt een risico dat supporters niet meer naar alle wedstrijden komen. Dat is een dun lijntje. Bovendien hebben de Belgen de toename van topduels kunnen combineren met betere tv-contracten, maar hier speelt dat niet. Er liggen afspraken met FOX tot 2025. Dus de aankomende jaren halen we daar geen cent méér op.’

Hoe beoordeelt u, met uw jarenlange expertise als omroepbaas, het twaalfjarige tv-contract dat de Eredivisie en FOX hebben gesloten?

‘Ik denk niet dat de Eredivisie destijds in de positie was om veel te eisen. Gekozen is voor een weg van de lange adem. Langzaam maar zeker begint zich dat uit te betalen. Het aantal aansluitingen is inmiddels heel behoorlijk. Dat is knap gedaan. Van daaruit kun je gaan doorbouwen. FOX heeft fantastische deals gesloten met KPN en Ziggo. Betaal-tv is in Nederland eindelijk succesvol. In een land met 7,4 miljoen huishoudens zit daar ook waardecreatie. Het Nederlandse voetbal is met zoveel abonnees een interessante propositie geworden. Er gaat nog een keer een mondiale groei plaatsvinden als grote online spelers voetbalrechten gaan kopen. Nu heeft dat nog geen zin, omdat de technologie nog niet ver genoeg is ontwikkeld. Als in Nederland driehonderdduizend mensen tegelijk naar dezelfde uitzending kijken, is dat vergelijkbaar met acht hd-films per seconde die erdoorheen worden gedraaid. Dan zit je echt aan de grens. Ga je live voetbal uitzenden, dan praat je over miljoenen mensen die tegelijk inschakelen. Dat kan het internet nog niet aan. Maar dat is een kwestie van tijd. Als dat gebeurt, sluit ik niet uit dat Google, YouTube en Amazon gaan kijken naar de Nederlandse markt en daarmee ook naar de voetbalrechten.’

Zit er een grens aan de groei van inkomsten uit voetbalrechten?

‘Ik heb 25 jaar in die wereld mogen rondlopen. Vaak werd gezegd dat er te veel werd betaald. Maar we zitten nog steeds niet aan het plafond. Niemand had voorspeld dat de Champions League weer een miljard per seizoen meer zou gaan opleveren. Iedereen probeert het dood te rekenen. Ten onrechte, want de emotie conflicteert met de ratio. Het rendabel maken staat niet centraal, maar wat de gek ervoor geeft. Het is vergelijkbaar met de transfermarkt, waar ook records blijven sneuvelen.’

Waar ziet u het heen gaan met de voetbalmarkt?

‘De prijzen voor collector’s items stijgen enorm. Auto’s, kunst, renpaarden. Er is meer geld in de wereld dan dat er dingen te koop zijn. Ik voorzie nog wel dat mensen als hobby exorbitant veel geld gaan betalen voor een speler. Er is maar één Neymar en één Messi. Zulke toppers zullen meer en meer gekocht gaan worden door private financiers. Vaak roepen mensen: 220 miljoen, dat heeft Paris Saint-Germain er zo uit. Dat betwijfel ik. Hoe dan? Het is een misvatting dat er altijd een businessmodel aan ten grondslag moet liggen. Je kan een jacht kopen van 110 meter en dan zal volgend jaar iemand een jacht kopen van 120 meter. Ik denk dat er ook mensen zijn die het mooi vinden de grootste voetballers te verzamelen, ongeacht de prijs. Zoals een terugverdienmodel ook niet de motivering is voor iemand die een Picasso of een Rembrandt koopt.’

Terug naar Nederland. Hoe ervaart u de vergaderingen over de toekomst van de Eredivisie?

‘Op hoofdlijnen is iedereen het snel eens. Allemaal op gras, een goede opleiding, hogere vergoedingen bij het overnemen van talenten. Daar vinden we elkaar. Waar het moeilijk wordt is de geldverdeling en de competitieopzet, want daar komt ook de Jupiler League om de hoek kijken en heb je te maken met 32 clubs. Door alle problemen in één keer te willen oplossen, is het in mijn ogen onnodig moeilijk gemaakt.’

Als de discussie ergens strandt, loopt het hele plan in de soep?

‘Inderdaad. Om die reden wilde Feyenoord, met het spaarpotje dat de KNVB nog had staan, eerst de kunstgrasdiscussie oplossen. Daar is niet voor gekozen. Nu doen we de video-scheidsrechter. Voor de duidelijkheid: ik ben voorstander van de videoscheidsrechter. Maar we hadden liever gezien dat het geld naar gras was gegaan. Het gaat om topsport, de belangen zijn enorm. Op verschillende ondergronden spelen is oneerlijk en bovenal: de rest van de wereld speelt niet op kunstgras. Hoe kunnen wij het dan nog steeds voor elkaar krijgen er niet mee te stoppen? Zo zou je dossier voor dossier tegen het licht moeten houden. En niet de discussie over gras en jeugd vervuilen met tv-geld en competitieopzet, want dan wordt het wel heel moeilijk het eens te worden.’

KNVB-directeur Eric Gudde had het over een gordiaanse knoop en schat de slagingskans op fifty-fifty. Hoe groot acht u de kans op een akkoord?

‘Dat hangt ervan af wanneer je van een akkoord spreekt. Als daarmee ook ingrijpende veranderingen in competitieopzet en geldverdeling worden bedoeld, ga ik mee met Eric. Dat wordt echt spannend. En dat constateer ik in alle bescheidenheid, hoor. Ik ben nog maar net in het voetbal, dus ik moet niet de ultieme wijsneus uithangen.’