Hoe een fax van Rijkaard ervoor zorgde dat Ajax de CL-finale bereikte

Van Gaal had immers teruggedacht aan de gebeurtenissen een klein jaar eerder. Wenen, de finale van de Champions League. Toen was Ajax ook tegen AC Milan een tikje geblokkeerd geweest. In de rust was het niet Louis van Gaal geweest, maar de altijd zo bedaarde Frank Rijkaard die het hoogste woord had gehad. Recht uit het hart schreeuwde Rijkaard zijn ploeggenoten toe hoeveel pijn het hem bezorgd had een finale te verliezen. Rijkaard kende dat gevoel uit zijn Milanese dagen, tegen Olympique de Marseille in 1993. Rijkaard wist hoe dat voelde, kende de pijn die nooit overgaat, de pijn van een sportman die onnodig een finale verliest. De meeste spelers van Ajax kenden die pijn niet. Daarvoor waren ze te jong en te succesvol.

Terug naar 17 april 1996
Van Gaal kreeg steun uit onverwachte hoek. Frank Rijkaard, wiens naam in Amsterdam door spelers met het diepste respect wordt uitgesproken, mag in Monaco wonen, van de sportieve en morele terugval was hij uitstekend op de hoogte. Vermoedelijk geïnspireerd door een gesprek met zijn vriend David Endt, de huidige perschef van Ajax en auteur van het boek 'Twintig brieven aan Frank Rijkaard en één brief terug', zette Rijkaard in Monaco een emotionele oproep aan de spelers op papier en schoof die vervolgens in de fax.

Van Gaal bewaarde het epistel tot tweeëneenhalf uur voor de wedstrijd, de laatste teambespreking. Daar droeg hij Rijkaard's opmerkelijke steunbetuiging voor. 'Speel vanavond alsof het de finale is. Speel met je hele ziel en zaligheid. Want niets is erger dan een finale te moeten missen waarin je wel thuishoort.'

Van Gaal liet een stilte vallen om Rijkaard's woorden te laten bezinken. Toen nam hij zelf het woord. 'Jullie zijn er heel dichtbij om de unieke prestatie van vorig jaar te herhalen. Daaraan hebben jullie een heel jaar hard gewerkt. Dat mogen jullie niet zo maar uit handen geven.' Weinig woorden, veel inhoud. 'Om het gevoel nog sterker over te brengen, had ik een stem nodig. Een stem waarnaar iedereen binnen Ajax luistert.' Dat was Frank Rijkaard.

Ronald de Boer: 'Iedereen was er stil van nadat de trainer de fax had voorgelezen. Ik kreeg er een geweldige kick van. Je merkte aan de sfeer dat iedereen er meteen klaar voor was.' Zelfs Danny Blind, die alles heeft meegemaakt, had de druk op de knop der gevoelens gevoeld. 'Die fax van Frenkie maakte grote indruk, vooral omdat niemand zoiets verwacht had. En als het op mij indruk maakt, wat betekent het dan wel niet voor die jonge jongens?'

Rijkaard zorgde voor een memorabel moment dat al die Ajax-spelers hun leven lang niet meer zullen vergeten. Van Gaal: 'Het was zo'n gevoel van: Frank Rijkaard waakt nog altijd over ons.' Zijn rechterhand Van der Lem: 'De jongens hadden het idee dat Rijkaard over hun schouder meekeek.' Wat zal de bescheiden Rijkaard zelf een afkeer hebben van die verafgoding, maar juist die wetenschap gaf gewicht aan zijn woorden. Ze waren voor Van Gaal een uitkomst waarvan hij gretig gebruik maakte.

Effect
De fax van Rijkaard had het gewenste effect, want in de vierde minuut zorgde Jari Litmanen al voor 0-1. Lang bleef het daarbij, maar door treffers van opnieuw Litmanen en de jonge Nordin Wooter in de 77ste en 86ste minuut werd het 0-3 in Athene. Voor het tweede seizoen op rij slaagde Ajax erin zich te plaatsen voor de Champions League-finale.