Het voetbaljaar 2017 kan de boeken ingaan als het jaar waarin 4-3-3 niet langer het standaardsjabloon is in de Eredivisie. FC Utrecht, FC Twente en Willem II bewijzen dat het anders kan. Alleen blijkt dat in theorie makkelijker dan in de praktijk.
‘Ik zie zeker de hand van Erik ten Hag. Tegen FC Utrecht zijn het altijd zeer interessante potjes, waarbij de tactiek de doorslag kan geven.’
Phillip Cocu
‘Ik zie buitenlandse inzichten terug als ik naar het FC Utrecht van Erik ten Hag kijk. Utrecht speelt en traint duidelijk anders dan de meeste teams in de Eredivisie.’
Ronald Koeman
‘Hier spelen veel ploegen hetzelfde: 4-3-3 of een afgeleide daarvan. Heel langzaam zie je wat veranderingen. Erik ten Hag laat FC Utrecht al twee seizoenen flexibel voetballen. Ik hoop dat die trend zich doorzet.’
Gertjan Verbeek
Geen trainer heeft de laatste jaren tactisch zo’n grote invloed op de Eredivisie als Erik ten Hag. Door een 4-4-2 en 3-5-2-formatie te herintroduceren in Nederland staat hij aan de basis van een trendbreuk. Tegen de Domstedelingen wordt iedere tegenstander aan het denken gezet. Waar liggen tegen dit systeem de ruimtes? Hoe maken we daar gebruik van? Moeten we met drie verdedigers gaan spelen, of kunnen we de twee spitsen van Utrecht bestrijden vanuit onze gebruikelijke 4-3-3?
Zelfs Ajax, Feyenoord en PSV worden gedwongen tot reflectie tegen FC Utrecht. Giovanni van Bronckhorst en Phillip Cocu verzinnen beiden eenmaal een optie met drie centrumverdedigers en een open rechterkant. Frank de Boer verspeelt in zijn Ajax-periode dure punten met een experimentele 3-4-3: ‘Mijn ploeg is nog niet klaar voor een vierkant’, luidt zijn slotsom. Anderen, zoals Peter Bosz, besluiten de oplossing te zoeken binnen het eigen concept: ‘Heel veel ploegen spelen tegen FC Utrecht ineens een ander systeem, omdat zij het anders doen. Maar dat betekent dat Utrecht zijn eigen systeem speelt, terwijl jij het dan voor het eerst helemaal anders doet dan normaal. Dan sta je al met 1-0 achter, vind ik.’
De formatiewissel van Erik ten Hag
Erik ten Hag speelt de afgelopen seizoen met FC Utrecht vaak in een 4-4-2-formatie met een ruit op het middenveld, maar zijn ploeg beheerst eveneens een 3-5-2-formatie. Die optie blijkt bruikbaar als de Domstedelingen op 5 november na een reeks slechte resultaten op bezoek gaan bij Ajax.De Amsterdammers hebben dan met Joël Veltman en Nick Viergever twee centrale verdedigers op de backpositie staan en zij krijgen door de keuze van Ten Hag alle tijd aan de bal. Ondertussen wordt de angel uit het aanvalsspel van Ajax gehaald doordat in de vijfmansdefensie van Utrecht altijd rugdekking is als een buitenspeler een dribbel naar binnen inzet. Dit zijn elementen die bijdragen aan een verrassende zege van Utrecht.
Sluiproute
FC Utrecht is als de automobilist die bij een file besluit een sluiproute te nemen. Plots worden de andere weggebruikers bewust van een keuze: blijven we gewoon rechtdoor rijden of gaan we het ook op een andere manier proberen? Een vraagstuk waar Heracles Almelo-trainer John Stegeman zeven keer mee geconfronteerd is. Geen collega heeft vaker tegen Ten Hag gestreden. Het Utrecht-dilemma blijkt Stegeman aan het denken te hebben gezet.