Zelfs vijftigduizend mannen kunnen een overkokende Keane niet tegenhouden

‘Als ik naar een wedstrijd kijk, zet ik het commentaar uit. Als ik nog eens wordt gevraagd op tv een wedstrijd te bespreken, zeg ik nee. Ik ga nog liever naar de tandarts.’ Ondanks die woorden trad Roy Keane al ontelbare keren als analyticus op en elke keer als hij met zachte stem de aandachtspunten aanstipt, is dat een belevenis. Zoals hij dat ook als voetballer was. Bij het minste of het geringste kan de Ier exploderen.

Londen, januari 1995

Dat Eric Cantona na Crystal Palace-Manchester United werkelijk het hele land over zich heen krijgt, daar begrijpt Keane niets van. Een karatetrap gevolgd door wat vuistslagen als wraak op een scheldende supporter, daar haalt de middenvelder slechts zijn schouders bij op. ‘Mijn eerste reactie was: So what? We gaven Eric in de kleedkamer echt geen schouderklopje’, zegt de middenvelder, ‘maar ik zou precies hetzelfde hebben gedaan.’

Cork, jaren tachtig

Mayfield heet lange tijd Ballinamought, ofwel Stad van de Armoedzaaiers. En dat in een land dat in de geschiedenis heel wat economische rampspoed heeft gekend. Ook in de jaren tachtig gaat Ierland gebukt onder een zware crisis. Die in de achterstandswijk van havenstad Cork nóg harder aankomt dan in de minder desastreuze regio’s van het eiland.

Roy Keane groeit er met zijn drie broers op te midden van vechtpartijen, criminaliteit en alcoholisme. En waar vele landgenoten uit diepe wanhoop de boot naar Amerika pakken, heeft ook hij moeite overeind te blijven. Volgens zijn oude jeugdtrainer John McCarthy bij Mayfield FC zijn het echter omstandigheden die wel meer topsporters bekend voor komen. ‘Voor Roy geldt ook wat voor de Zidanes, Fowlers en Rivaldo’s geldt: ze hebben moeten knokken om hun milieu te ontstijgen. Geloof me, elk kind dat in een wijk als de onze opgroeit, heeft honger. Soms letterlijk, de meesten figuurlijk.’

Als vader Maurice wat geld bijeen schraapt met allerhand baantjes en dat voor een groot deel meteen weer uitgeeft in de pub, komt bij Roy voor het eerst zijn onwaarschijnlijke drive aan de oppervlakte. Niet op school, maar in de ring en op afgetrapte veldjes. Hoewel het fysiek hem ontbreekt, want heel lang veel te klein, valt er haast niet van hem te winnen. ‘Toen ik veertien was, was ik lid van de Dillons Boxing Club’, verhaalt Keane decennia later over zijn jeugd. ‘Ik trainde dag en nacht, en was vastbesloten bokser te worden. Mike Tyson was mijn grote voorbeeld.’

Het ventje dat geen bloed maar kolkend lava door zijn aderen heeft stromen, bokst uiteindelijk vier partijen die hij allemaal wint. Hij kiest uiteindelijk voor het voetbal, maar het hart van een vechtersbaas heeft hij altijd behouden. ‘Succes is niet iets wat je overkomt, je kunt ervoor kiezen.’

Manchester jaren negentig

‘In Cork zullen veel mensen je wijsmaken dat ze altijd al hadden gedacht dat Roy ver zou komen’, vertelt jeugdtrainer McCarthy aan het begin van deze eeuw aan een journalist van het AD. ‘Maar dat is onzin. Als achttienjarige liep hij bij de semiprofs van Cobh Ramblers voor een hongerloon te voetballen. Zijn jongere broer Denis was volgens iedereen, ik incluis, beter. Hij kreeg bij Cobh honderd pond per week. Roy vonden ze met moeite 25 pond waard.’

Hoewel Roy Keane haast elke club in Engeland aanschrijft om op proef te mogen komen, ziet niemand hem staan. Totdat Brian Clough ineens het onverwachte doet, de Ier naar zijn Nottingham Forest haalt en de carrière van Keane na een ellenlange aanloopperiode katapulteert. ‘Ik hoefde hem maar een minuut of twintig aan het werk te zien’, heeft Clough er eens over gezegd, ‘en ik was ervan overtuigd dat hij klaar was voor het eerste team.’

De Britse voetbalwereld maakt dan kennis met een fenomeen. Onder wie ook Alex Ferguson, die indertijd nog geen sir is en geen titel heeft gewonnen met Manchester United. In de nazomer van 1990 speelt Keane op Old Trafford een van zijn eerste duels op het hoogste niveau. ‘Ik zal het begin van de wedstrijd nooit vergeten’, meldt Ferguson in zijn biografie. ‘De bal ging terug, naar Bryan Robson (nota bene jarenlang het grote voorbeeld van Keane, red.), die bij zijn eerste balcontact afschuwelijk doormidden werd geschopt door een piepjonge, donkerharige voetballer. Zo’n tackle met twee benen vooruit had ik zelden gezien. Schande!, riep ik.’

Nauwelijks drie seizoenen later ziet Ferguson hem nog veel vaker laag komen overvliegen. De Schot heeft hem voor 3,75 miljoen pond naar United gehaald, maar windt zich vervolgens regelmatig op over het bij vlagen stuitende gedrag van de verdedigende middenvelder. In korte tijd is Keane, alias Boiler Man, alias Mean Machine, alias Devil in Red, een van de meest gehate voetballers van de Britse eilanden. In april 2001 is het absolute dieptepunt als Keane de loopbaan van Manchester City-middenvelder Alf-Inge Håland beëindigt. Een doodschop met voorbedachte rade, geeft de Ier later in zijn biografie toe: ‘Ik wachtte bewust tot een paar minuten voor tijd. Daarna raakte ik hem héél hard. En noem me nooit meer een aansteller!, heb ik daarna tegen hem geroepen. Op de rode kaart heb ik niet eens gewacht. Ik heb de scheidsrechter niet aangekeken en ben rechtstreeks naar de spelerstunnel gelopen.’

Toch haalt Fergie het lange tijd niet in zijn hoofd Keane weg te sturen. De Ier is hét gezicht van het meest succesvolle Manchester United aller tijden. De kapitein, het tactische brein, het voorbeeld. ‘Hij was het toonbeeld van onzelfzuchtigheid’, aldus zijn coach. ‘Tijgerend over iedere grasspriet van het veld, liever dood van uitputting dan verliezen; hij was voor iedereen een inspiratiebron.’

Die The Mancunians naar liefst zeven landskampioenschappen, vier FA Cups, een Champions League-zege en een Wereldbeker leidt. Maar uiteindelijk maakt het opvliegende karakter van Keano zijn positie bij de club onhoudbaar. Met de stoom uit zijn oren slaat de clublegende de deur achter zich dicht. ‘Ik probeer altijd kalm te blijven en mijn emoties in bedwang te houden, maar dat lukt niet altijd. Soms laat ik me helemaal gaan, en dan kunnen zelfs vijftigduizend mensen me niet tegenhouden.’

• Meer over

• Premier League 2018/2019