In naam van Oranje: het avontuurlijke leven van Ali Han
Erik Oudshoorn volgt het Nederlands elftal sinds 1981 op de voet. Hij was tussen het EK van 1988 en het WK 2010 present op alle eindtoernooien. Om de week schrijft hij in aanloop naar het WK in Brazilië een column over Oranje op de website van Voetbal International.
Het bericht haalde nauwelijks de sites en de kranten: Arie Haan gaat weer elke dag Chinees eten. De 65-jarige oud-international keert terug bij Tianjin Teda. Daar was hij tussen 2009 en 2011 ook al werkzaam. Wereldburger Haan trad sinds die tijd in Nederland vooral op als consultant en spreker op seminars over China.
In het immense land met 1,3 miljard inwoners, waar hij tussen 2002 en 2004 ook als bondscoach in dienst was, is hij momenteel bekender dan in Nederland. Zij het als Ali Han. De voormalige Ajacied en speler van Anderlecht is altijd zijn eigen gang gegaan. Hij kreeg de reputatie van een eigenzinnige, rechtlijnige Groninger. Maar China heeft hem ook geleerd in de spiegel te kijken, rekening te houden met een andere cultuur.
De Aziatische reus staat in tegenstelling tot de economie echter stil in zijn ontwikkeling op voetbalgebied, concludeerde Haan onlangs. Dat verklaart waarom de activiteiten van Ajax in China, opgezet door voormalig commercieel directeur Maarten Fontein, geen talenten hebben opgeleverd en hoogstens zakelijk interessant zijn voor de scheidende hoofdsponsor Aegon.
Haan vertegenwoordigt ook in China de mooie historie van het totaalvoetbal, ontstaan op het WK van 1974 waarin hij als inschuivende centrale verdediger een hoofdrol vertolkte. Maar die reputatie kreeg een deuk toen hij als coach van Chongqing na een omstreden beslissing over een strafschop de vierde official geld aanbood. Op foto's was te zien dat Haan poogde aan de man langs de lijn een handvol Chinese munten te geven. De Winschotenaar moest een boete van omgerekend 1.500 euro betalen en was drie duels geschorst.
Zijn directe, vaak kritische instelling heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen dat hij nooit in beeld was als bondscoach. Toen ik bij de helaas overleden Karel Jansen, toenmalig technisch bestuurslid van de KNVB, ooit de naam Arie Haan liet vallen, keek de voorman van de spelersvakbond VVCS me wazig aan. Natuurlijk kon Haan wat hem betreft ook op een shortlist van kandidaten voor de vacature van bondscoach, maar tegelijkertijd dacht hij dat ik gek geworden was.
Toch heeft Haan als speler een erelijst waar zelfs Clarence Seedorf niet aan kan tippen. Hij won met Ajax drie keer de Europa Cup I en de Wereldbeker, met Anderlecht twee keer de Europa Cup II en werd zes keer landskampioen in Nederland en België. Maar Haan speelde met het Nederlands elftal ook twee WK-finales, in '74 en '78. In het laatste mondiale toernooi maakte hij met zijn snoeiharde afstandsschoten het verschil tegen Italië en West-Duitsland (foto onder Arie Haan in de achtervolging bij huidig Bayern-president Uli Hoeness).
Als trainer was hij vooral succesvol met Anderlecht (twee keer kampioen), VfB Stuttgart (UEFA Cup-finale) en Standard Luik (bekerwinnaar). Bondscoach werd hij wel van China dus, Albanië en Kameroen. Altijd was hij maar een paar jaar ergens werkzaam. Zo ook bij Feyenoord (1995-1997). Misschien wel exemplarisch.
In 1994 was ik ghostwriter van zijn columns tijdens het wereldkampioenschap in de Verenigde Staten. Die kwamen aanvankelijk wat moeilijk op gang. Arie Bombarie genoot toen het toernooi allang was begonnen nog van een vakantie op Aruba. Daar kon ik hem bellen voor zijn visie. Maar de ontwikkeling van de mobieltjes bevond zich nog in een pril stadium. Al na een week werd mijn creditcard geblokkeerd omdat er duizenden guldens belkosten van een vast toestel waren geïncasseerd, terwijl Haan op het strand lag.
Maar de oud-international had zelden geen goede visie. Toen Haan kort voor de kwartfinale in Dallas vernam dat bondscoach Dick Advocaat tegen Brazilië Jan Wouters in de zone Bebeto wilde laten schaduwen, voorspelde hij: 'Dit wordt Dick z'n dood'. En dat gebeurde ook want de toen bijna 34-jarige Utrechter werd er bij het eerste doelpunt van Romario finaal uitgelopen door de snelle spits.
Het zat Oranje in dat duel niet mee, want Bebeto mocht bij de tweede treffer doorgaan terwijl Romario terugkwam uit buitenspelpositie. Het Nederlands elftal kwam sterk terug (treffers Bergkamp en Winter), maar verloor ten slotte knullig door een vrije trap van Branco. Bij thuiskomst werd Advocaat neergesabeld door Cruijff die met Barcelona in Drenthe was neergestreken voor een trainingskamp. Het was volgens het orakel van Catalonië voor Nederland een totaal mislukt WK geweest. Hoewel Oranje zich had laten uitschakelen door de latere wereldkampioen.
In 2006 zocht ik Haan op toen hij voor de NOS niet ver van zijn uitvalsbasis Stuttgart als analyticus werkzaam was tijdens het WK in Duitsland. Op dat moment was de kosmopoliet in dienst van Persepolis, volgens hem het Ajax van Iran. Hij had eigenlijk met China moeten deelnemen aan het wereldkampioenschap, maar was daarvoor een doelpunt te kort gekomen.
Hoewel Oranje in de groepswedstrijden nog niet had verloren, maakte Haan korte metten met het team van Van Basten. ‘De balcirculatie is te laag, de spelers vinden elkaar te moeilijk en ik heb nog nooit op een eindtoernooi een Nederlands elftal gezien dat zo weinig op doel schiet’, bromde hij. Hij voorspelde een demasqué tegen Portugal en die kwam er op pijnlijke wijze in een kaartenfestival.
Haan toonde zich ook van een andere kant. Hij was tussen de wedstrijden door naar de begrafenis van wielermonument Lomme Driessens geweest, overleden op 94-jarige leeftijd. Haan leerde de oud-ploegleider kennen in zijn Anderlecht-tijd. Driessens was destijds gecharmeerd van zijn winnaarsmentaliteit en wilde de Winschotenaar kort voor zijn dood in het ziekenhuis nog één keer zien. Haan trok achteraf de tragische conclusie dat Driessens weliswaar wielervedetten als Freddy Maertens, Fausto Coppi, Rik van Looy en Eddy Merckx groot en rijk had gemaakt, maar zelf in armoede en eenzaamheid was heengegaan.
Reageren? Mailen kan naar oudshoorn@vi.nl
Om mee te kunnen praten, moet je ingelogd zijn met je VI-account.
Login