In naam van Oranje: mysterie van triest penaltytrauma
Erik Oudshoorn volgt het Nederlands elftal sinds 1981 op de voet. Hij was tussen het EK van 1988 en het WK 2010 present op alle eindtoernooien. Om de week schrijft hij in aanloop naar het WK in Brazilië een column over Oranje op de website van Voetbal International.
In het doorgaans vredig voortkabbelende tv-programma Studio Voetbal ontspon zich onlangs een aardige discussie. Drie oud-voetballers keken terug op hun ervaringen met strafschoppen. Ruud Gullit nam er nooit een 'omdat daar de specialisten' voor waren. Een goede smoes om te verbloemen dat hij het niet kon.
Oud-doelman Ronald Waterreus heeft nog steeds de enorme knal in de bovenhoek op zijn netvlies staan van Pierre van Hooijdonk in de kwartfinale UEFA-Cup in 2002 van zijn team PSV tegen Feyenoord. En Pi-Air zelf had uiteindelijk nog de meest zinnige tekst.
Ronald Spelbos, die bij Ajax altijd de elfmetertrappen nam, had hem als trainer van NAC Breda geleerd over de bal heen te kijken. Dat geeft je als nemer dus de mogelijkheid om te kijken naar welke hoek de keeper duikt of geneigd is dat te doen. Ook kun je nog misleidend ‘telefoneren’. Maar nadat het bij Celtic twee keer finaal misging besloot Van Hooijdonk daar weer vanaf te stappen. Met binnenkant van de voet hard inschieten bood hem toch meer zekerheid. Dus viel hij daar op terug.
Piet Schrijvers, een onderschatte oud-doelman, stopte bij Ajax 86 strafschoppen. Zijn theorie was dat negen van de tien aanvallers met een rechterbeen de rechterhoek van de keeper kiezen. Een bal die hard langs de paal vliegt, is volgens hem onhoudbaar. Onderzoeken hebben uitgewezen dat de bal 0,2 seconden onderweg is bij een hard schot, de keeper heeft echter 0,8 seconden nodig om bij het speeltuig te komen.
Gullit had vroeger goed op Diego Maradona gelet. Die was in zijn ogen de beste nemer. Hij keek naar een hoek, vervolgens zo lang mogelijk naar de keeper en schoot dan in de andere hoek. Altijd raak. Waterreus beschouwde Roy Makaay nog steeds als de beste. En dat kon Van Hooijdonk beamen. Want als hij in een serie vanaf de middenlijn naar het zestienmetergebied liep, omarmden de spelers elkaar nauwelijks, want ze wisten dat die bal er toch invloog.
Toch worstelde voetbalminnend Nederland twaalf jaar met een penaltytrauma dat nu ver weg lijkt. Daaruit valt op te maken dat zelfs de beste strafschopspecialisten op cruciale momenten vanaf elf meter kunnen falen. Er zijn hele studies aan gewijd en boeken over geschreven. Maar elke situatie is kennelijk toch weer anders. Volgens Foppe de Haan, behalve bondscoach en hoofdtrainer ook voormalig cursusleider bij de KNVB, is het nemen van de perfecte strafschop aan te leren. Hij liet na elke training een speler één penalty nemen die erin moest. Dit om kunstmatig wat spanning te creëren. De modelstrafschop is volgens De Haan een bal die ongeveer op kniehoogte in binnenkant zijnet belandt.
Een van de langste series strafschoppen die ik me kan herinneren was op het WK Jeugd (Onder-20) in 2005 in eigen land. Het Nederlands team, toevallig onder de hoede van De Haan, speelde in de kwartfinale in Kerkrade tegen Nigeria. Nadat Ron Vlaar een achterstand egaliseerde (1-1) volgde er een verlenging en strafschoppen. Pas bij de 24ste penalty viel de beslissing: Collins John miste, de Nigeriaan Taye Taiwo niet.
Maar John verkeert historisch gezien in goed gezelschap. In 1992 (EK Zweden) was Marco van Basten in de halve finale van Nederland-Denemarken de enige aan Oranjezijde die vanaf de stip niet raak schoot. De topscorer van de Serie A schoof de bal te zacht in de voor hem rechterhoek, waardoor doelman Peter Schmeichel het leer eenvoudig klemvast kreeg (foto). De ervaren doelman Hans van Breukelen probeerde alles op het gebied van psychologische oorlogsvoering.
Maar bij de beslissende penalty kreeg hij een koekje van eigen deeg: Kim Christofte deed net of de bal niet goed lag en schoot vervolgens uit stand Denemarken naar de finale. Daarin versloegen de Scandinaviërs, die via een achterdeur op het EK waren toegelaten vanwege de burgeroorlog in Joegoslavië, Duitsland. Een wonder was geschied.
Op het EK in 1996 delfde Oranje in de kwartfinale het onderspit vanaf de stip tegen Frankrijk. Toen was Clarence Seedorf de schlemiel. En twee jaar later gebeurde hetzelfde in de halve finale van het WK in Frankrijk tegen Brazilië. Na een zinderende wedstrijd (1-1), miste voor Oranje in eerste instantie Phillip Cocu.
Hij legde de bal nog eens op zijn plek en keek vervolgens heel opzichtig naar de rechterhoek waar Taffarel dankbaar naar toe zweefde. De Braziliaanse doelman pakte ook de bal van Ronald de Boer die even inhield en vervolgens vanuit stand te zacht inschoot. Zelden was Oranje er zo van overtuigd geweest dat het wereldkampioen kon worden.
Pas echt potsierlijk was de vertoning op het EK in eigen land in de halve finale (2000). Oranje domineerde tegen Italië, dat al in de 34ste minuut door de rode kaart van Gianluca Zambrotta met tien man kwam te spelen, maar scoorde niet. In de wedstrijd waren Frank de Boer en Patrick Kluivert (op de paal) al onfortuinlijk vanaf elf meter. En in de serie gaf Frank de Boer doelman Francesco Toldo een knipoog alvorens hij doodleuk opnieuw miste. Jaap Stam schoot de bal in de tweede ring van de Arena en Paul Bosvelt zag zijn inzet gestopt. Op de tribune kon prins Willem-Alexander er alleen nog om lachen, maar bondscoach Frank Rijkaard huilde en diende zijn ontslag in. De spanning om voor het eigen Oranjelegioen niet te falen, was te groot geweest.
Arjen Robben maakte vier jaar later een einde aan het trauma in de kwartfinale tegen Zweden (EK Portugal). Maar hij bezorgde Oranje weer een ander syndroom toen hij in de WK-finale van 2010 oog-in-oog kwam met Iker Casillas. Zijn slappe inzet ging via de teen van de Spaanse doelman naast. Robbens gemiste strafschop in de Champions League-finale van Bayern München tegen Chelsea kon hij een jaar later in de eindstrijd op Wembley goedmaken. Maar zo'n herkansing krijg je in een nationaal team zelden en op die druk is niet te trainen.
Reageren? Mailen kan naar oudshoorn@vi.nl
Om mee te kunnen praten, moet je ingelogd zijn met je VI-account.
Login