In naam van Oranje: ultieme bondscoach die het nooit werd
Erik Oudshoorn volgt het Nederlands elftal sinds 1981 op de voet. Hij was tussen het EK van 1988 en het WK 2010 present op alle eindtoernooien. Om de week schrijft hij in aanloop naar het WK in Brazilië een column over Oranje op de website van Voetbal International.
De afgelopen weken circuleerden al talrijke namen van bondscoaches die in 2016 Guus Hiddink moeten opvolgen, behalve die van Danny Blind. Ronald Koeman en Frank de Boer zijn veel gehoorde kandidaten, maar de beoogde 'echte Ajacied' klinkt dus vaak niet. Door de Zeeuw al twee jaar van tevoren aan te stellen, riskeert de KNVB een chaotische situatie als in 1990 en 1994.
Al moet gezegd worden dat Blind dan vermoedelijk niet de concurrentie heeft die de toenmalige bondscoaches Leo Beenhakker en Dick Advocaat wel hadden. Het was immers de onvolprezen Johan Cruijff die het in de ogen van de internationals een keer moest gaan doen op een WK.
Onlangs maakte de voormalige nummer 14, die afgelopen vrijdag 67 jaar is geworden, duidelijk dat hij het nog steeds jammer vindt dat hij nooit het ambt van bondscoach heeft bekleed. 'Maar het kon niet. Het mocht niet', zei Cruijff in een interview met Het Parool/Algemeen Dagblad. 'Het lag niet aan mij. Echt niet’, voegde Cruijff eraan toe zonder in detail te treden waaraan het dan wel lag. Al gaf hij aan: ‘Ik zou geen goede bondscoach zijn geweest. Want ik wil intensief met spelers kunnen werken. Maar een WK had ik graag eens gedaan.'
Met dat laatste verschilt hij niet met Van Gaal die in zijn blinde ambitie een keer te verschijnen op het hoogste mondiale podium, ook concessies deed aan zijn principes. En daarom moeten we nu regelmatig lezen dat hij het eigenlijk niet ziet zitten om met zo weinig voorbereiding op the greatest show on earth te verschijnen.
Maar dat speelt niet als Cruijff in 1990 in de optiek van de internationals de bondscoach moet worden van het Nederlands elftal op het wereldkampioenschap in Italië. Er staat op dat moment een ingespeeld elftal, met wereldvoetballers als Marco van Basten, Ruud Gullit, Ronald Koeman en Frank Rijkaard, die als trotse Europees kampioenen een gooi naar de hoogste eer willen doen. Een team dat zich bovendien met West-Duitsland in de groep als poulewinnaar heeft geplaatst.
Desondanks wordt bondscoach Thijs Libregts niet geschikt geacht voor het eindtoernooi. Ruud Gullit heeft hem op een racistische opmerking betrapt, maar dat is niet meer dan de spreekwoordelijke druppel. Libregts, clubicoon op Woudestein en derhalve denigrerend ‘Thijs Excelsior’ genoemd, wordt door de spelers weggestemd.
Dit gebeurt tijdens een geheime bijeenkomst op Schiphol die is belegd door het sectiebestuur van Martin van Rooijen dat wat in handen wil hebben om de Rotterdammer te ontslaan. De internationals vinden Libregts ongeschikt vanwege een gebrek aan communicatie en tactische kennis. De KNVB zet vervolgens Libregts aan de kant.
Op de beruchte bijeenkomst hebben de spelers ook gestemd wie hen dan wel op het WK moet coachen: acht noemen de naam van Cruijff, vijf die van Beenhakker en Aad de Mos krijgt zelfs ook nog twee adhesiebetuigingen. Sectiebestuurder technische zaken Rinus Michels kiest echter voor Beenhakker. De Milanezen (Van Basten, Gullit, Rijkaard) zijn woedend. Zij zijn duidelijk geporteerd van Cruijff. De meeste overige spelers lijken te kunnen leven met de keuze voor Beenhakker en zien dat als een compromis.
Michels gunt het Cruijff waarschijnlijk niet omdat immers het risico bestaat dat El Salvador hem in roem en historie kan overtreffen na de Europese titel in 1988. Als ze een keer samen op weg gaan naar een bekerfinale in Rotterdam zegt hij in de auto tegen Beenhakker: 'Leo, doe het me niet aan dat ik op m’n knieën naar Barcelona moet om Johan te vragen.'
Exact het tegendeel beweert Michels overigens in een boek dat hij schrijft over het memorabele WK van 1990 dat uitloopt op een groot fiasco. Jan Huijbregts, toenmalig secretaris betaald voetbal van de KNVB, verklaart jaren later dat Michels als technisch bestuurslid het veld had moeten ruimen als Cruijff was gekomen. De Sfynx praat tijdens vergaderingen in Zeist altijd minderwaardig over ‘meneer Cruijff’ en heeft hem al een eens spottend 'een beginnend coach' genoemd.
In 1993 heeft Cruijff in Jos Staatsen wel een sectievoorzitter die ogenschijnlijk een lans voor hem breekt. Na een onderhoud in november 1993 keert Staatsen nog optimistisch terug uit Barcelona. De eisen van Cruijff vindt hij niet onredelijk. Voor de loting van het WK in de Verenigde Staten, op 19 december in Las Vegas, zou de trainer van Barcelona zijn definitieve beslissing kenbaar maken.
In de aanloop naar die gebeurtenis ontstaat er geharrewar met advocaten, telefoontjes die niet worden opgenomen en faxen die niet arriveren. Staatsen doet ook zelf nog een poging Cruijff aan de lijn te krijgen, maar komt niet verder dan een dienstmeisje.
Veel draait om een apart contract voor het gebruik van Cruijffs naam, faam en beeltenis. Cruijff wil ook tien procent van de nettowinst van de KNVB, een garantiebedrag en premies. Volgens de voormalige nummer veertien gaat het echter om een honorarium van drie ton in guldens. Het wordt Staatsen allemaal te gortig en hij hakt nog in Las Vegas de knoop door: niet Cruijff maar de voormalige secondant van Michels, Dick Advocaat, gaat Oranje doen op het WK. Cruijff erkent later: 'Misschien had ik het iets ruimer moeten zien. Een aantal personen van de begeleiding zou worden buiten gesloten. Vanuit die hoek is mogelijk veel oppositie gekomen.'
Kortom, Cruijff is gepiepeld, maar mag ook zichzelf verwijten dat hij nooit bondscoach is geworden. En verder is het niet te hopen dat Blind in 2016 een spelersopstand veroorzaakt.
Reageren? Mailen kan naar oudshoorn@vi.nl
Om mee te kunnen praten, moet je ingelogd zijn met je VI-account.
Login